Problem zgodności z Konstytucją RP regulacji umożliwiającej zrzeczenie się immunitetu przez sędziego popełniającego wykroczenie drogowe

Piśmiennictwo i judykatura, poddając głębszej analizie instytucję immunitetu sędziowskiego, wskazują na szereg założeń i zadań, które leżą u jego podstaw. Ratio legis istnienia przedmiotowego immunitetu opiera się nie tylko na konieczności ochrony zasady podziału władz, niezależności sądów, niezawisłości sędziowskiej, ale również na zabezpieczeniu realizacji prawa do rzetelnego procesu oraz prawa do sądu. Warto w tym miejscu kategorycznie podkreślić, iż immunitet sędziowski nie służy konkretnemu sędziemu, ale jest mechanizmem powołanym dla dobra całego społeczeństwa oraz wymiaru sprawiedliwości. W tym kontekście należy badać treść regulacji wprowadzonych do prawa o ustroju sądów powszechnych, która umożliwia sędziemu sprawcy wykroczenia drogowego zrzeczenie się immunitetu sędziowskiego, przyjęcie mandatu oraz uniknięcie odpowiedzialności dyscyplinarnej (art. 81 § 2 i 3 p.u.s.p.). Założenia kryjące się za taką decyzją ustawodawcy, jakkolwiek słuszne i uwzględniające głosy środowiska sędziowskiego o nadmiernej surowości sankcji dyscyplinarnych w takich sytuacjach, wywołują wątpliwości co do zgodności z art. 32 oraz art. 181 Konstytucji RP. Powyższe przepisy prawa o ustroju sądów powszechnych należy uznać za niekonstytucyjne oraz poddać niezwłocznej derogacji lub modyfikacji. Jako pierwszy zarzut wskazać można fakt, iż w świetle art. 181 Konstytucji RP immunitet sędziowski nie jest atrybutem, przymiotem piastuna wymiaru sprawiedliwości, w związku z tym nie on jest jego dysponentem. Wobec takiego założenia sędzia nie jest uprawniony do podjęcia decyzji o zrzeczeniu się ochrony immunitetowej. Taką decyzję może podjąć wyłącznie sąd dyscyplinarny jako strażnik interesu wymiaru sprawiedliwości oraz trzeciej władzy. Stosowny wniosek konkretnego sędziego należy rozpatrywać w kategorii niewiążącego stanowiska. Po drugie, wprowadzenie takiego przepisu wyłącznie do prawa o ustroju sądów powszechnych i pośrednio poprzez odpowiednie stosowanie do prawa o ustroju sądów administracyjnych powoduje, że regulacja jest niekonstytucyjna również w oparciu o wzorzec przewidziany w art. 32 Konstytucji, a więc zasadę równości. Pominięcie sędziów sądów wojskowych, sędziów Sądu Najwyższego oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego prowadzi do nieuzasadnionego różnicowania sytuacji prawnej podmiotów cechujących się w świetle Konstytucji jednakowym i jednorodnym statusem sędziego.

The presented article addresses one of the problems aroused with the judicial immunity – the constitutionality of its waiving by the judge committing a traffic misdemeanor. In general, the judicial immunity, treated as a whole, represents the multilayered protection. On one hand, it makes the admissibility of the criminal proceedings towards the judge dependent on the imprimatur of the court. Moreover, such an imprimatur is also compulsatory when it comes to a detention of a judge. On the other hand, a judge committing a misdemeanor is only disciplinary liable. The later ascertainment is only partially correct in the light of the amendment of the 10.07.2015 to the law governing the judicial immunity. It has been effective since 19.09.2015. It implements the priviledge on the part of judge who commits a traffic misdemeanor to waive the immunity protection. The constitutionality of such a regulation is questionable. It shall be examined from the perspective taking into account the public character of the judicial immunity and the constitutional principle of equality before the law.