Taneczne obrazy szaleństwa na przykładzie wybranych inscenizacji baletu "Giselle" Adolphea Adama

The libretto of Giselle served choreographers and dancers as the starting point in showcasing their ideas and images of dance madness successfully for generations. One of its most famous performers was the dancer Olga Spessivtseva. She got so worked up with the psychology of her character that she ended up spending her last years of her life in a psychiatric clinic. This terrible tragedy inspired the choreographer Boris Eifman to create a ballet called Red Giselle. He focussed his ideas not only on Spessivtsea’s madness, but on mental illness in general. So, this once great romantic ballet, created two centuries ago, has gone in a completely new and bold direction. Through the support of its choreographer’s ideas and the dancer’s abilities, Giselle is still regarded as an attractive staging production for companies today, and more so, it has now evolved into a story established on the categories of madness.

Giselle to jeden z najsłynniejszych baletów romantycznych, którego premiera odbyła się w 1841 roku w Paryżu. Jego popularność nie słabnie do dnia dzisiejszego, choć obecnie funkcjonuje on zarówno w wersji klasycznej (choreografia Jeana Corallego i Jules’a Perraulta), jak i w wariantach współczesnych (choreografie między innymi Matsa Eka, Borysa Ejfmana), przedstawiając różnorodne taneczne obrazy szaleństwa. Balet ten inspiruje jednak nie tylko samych choreografów - postać Giselle równie silnie oddziałuje także na same tancerki-wykonawczynie, dla których do dziś rola ta jest wielkim marzeniem i ogromnym wyzwaniem. Jedną z najsłynniejszych odtwórczyń tej partii była rosyjska balerina Olga Spiesiwcewa, która tak bardzo wniknęła w psychologię swojej bohaterki, że sama ostatnie lata swego życia spędziła w zakładzie dla psychicznie chorych. Jej losy zainspirowały rosyjskiego choreografa Borysa Ejfmana do stworzenia baletu Czerwona Giselle, w którym wyraża on swoje fascynacje nie tylko biografią Spiesiwcewej, lecz również samym procesem rozwoju choroby psychicznej. Celem niniejszego tekstu jest ukazanie na podstawie analizy wybranych choreografii baletu Giselle Adolphe’a Adama, w jaki sposób taniec ukazuje problematykę szaleństwa, a także omówienie rozmaitych kontekstów kulturowych, społecznych, obyczajowych itp., przez pryzmat których współcześni artyści interpretują to zagadnienie.