Edukacja moralna jako centrum tradycyjnego wychowania w modelu konfucjańskim

Od dynastii Han do początku XX w. dominującym w Chinach systemem społeczno-filozoficznym był konfucjanizm, który zakładał stworzenie społeczeństwa o ścisłej hierarchii, zarządzanego przez elity o właściwych kwalifikacjach moralnych. Drogą do uzyskania tych kwalifikacji była edukacja, rozumiana jako formalne nauczanie i jako ciągłe samokształcenie, przede wszystkim w zakresie konfucjańskich ksiąg klasycznych. Celem tej edukacji nie było nauczanie przedmiotów praktycznych, lecz głęboka internalizacja norm moralnych, która miała predestynować do objęcia przewodniej roli w społeczeństwie. Efekty nauczania sprawdzano w trakcie wielostopniowych cesarskich egzaminów, których absolwenci zajmowali kierownicze miejsca w biurokracji i których zdanie było najważniejszą, wysoko cenioną drogą awansu społecznego. Ten system edukacji i egzaminów wytworzył jednako wykształconą, ponadlokalną elitę intelektualną przednowoczesnych Chin i krajów sąsiadujących i spowodował głębokie przeniknięcie idei konfucjańskich (zwłaszcza nabożności synowskiej) do tkanki społecznej. Ideały konfucjańskie, zwłaszcza waga przywiązywana do kształcenia, są silnie obecne także we współczesnych, nowoczesnych krajów Azji Wschodniej.

Since Han dynasty till 20th century. Confucian socio-philosophical system dominated in China. It postulated strictly hierarchical society, governed by the properly morally qualified elites. The path to attain such moral qualification led through education, understood both as a formal system of schooling, and as constant self-improvement. The main subject studied were the Confucian classics. The goal of this education was not practical learning, but deep internalization of moral norms, which was believed as necessary prerequisite before obtaining any leading roles in the society. Multi-level imperial examination tested the knowledge of classics, which was believed to equal moral development of candidates. Passing the examinations allowed the licentiates to serve in high official capacity and was also the most important, and most socially accepted way of upward social mobility. Such educational-examination system produced uniformly educated, trans-local intellectual elite of premodern China and neighbouring countries; and the society at large became deeply infused with Confucian moral values, especially filial piety and high esteem for learning. This last value is still highly regarded in modern East Asian societies.