Three developmental phases of the Lenticulina have been distinguished, including (1) Lias, (2) Dogger - Lower Cretaceous and (3) Upper Cretaceous. The phylogenetic changes in the Lenticulina led to a decrease in the number of chambers in the outer whorl with a simultaneous increase in test size, in the degree of involution, and in the diameter of umbilical areas, as well as with a progressive development of the Robulus slit in aperture. The decrease in the number of chambers in outer whorl occurs in independent ways, by: 1 - a decrease, in the geological time, of the number of chambers forming the test and 2 - a decrease in the number of chambers in outer whorl, with a simultaneous increase in the total number of chambers, in the length of spiral and number of whorls. Thirty-one species have been studied and morphotypes distinguished in polymorphic species. Simple statistical methods and microstructural studies were applied. The stratigraphic range of the following, so far confused, species: Lenticulina gottingensis (Bornemann), L. muensteri (Roemer) and L. rotulata Lamarck was established.
Przeprowadzono szczegółową analizę zespołów gładkościennych lentikulin jurajskich i kredowych w oparciu o materiały z 20 wierceń na Niżu Polskim i z odsłonięć górnej kredy nadwiślańskiej (Tekst-fig. 1). Opisano 31 gatunków stosując dla gatunków polimorficznych analizę morfotypową (cf. Sylvester-Bradley, 1958). Dla długowiecznego gatunku L. muensteri (Roemer) wyróżniono 8 morfotypów, dla L.uhligi (Wiśniowski) dwa morfotypy i dwa morfotypy dla L. nodosa (Reuss). Dzięki zastosowaniu prostych metod statystycznych i badaniom mikrostrukturalnym wyodrębniono od siebie i ustalono zasięg stratygraficzny następujących, do tej pory mieszanych ze sobą gatunków: L. gottingensis (Bornemann), L. muensteri (Roemer) i L. rotulata Lamarck. Zestawienie opracowanych gatunków w profilu pokazuje wyraźnie zmiany składu zespołów w zależności od epok geologicznych. Dzięki procesom mikroewolucji gład-kościenne lentikuliny mogą być wykorzystane również dla stratygrafii. Badania szlifów cienkich potwierdziły występowanie u lentikulin trzech głównych typów mikrostruktury ścianki: niewarstwowego, dachówkowego i wielowarstwowego. Zdecydowanie dominującym jest typ dachówkowy. Częstsze występowanie typu niewarstwowanego w zespołach geologicznie starszych, a typu wielowarstwowego w zespołach młodszych przemawia za występowaniem tendencji do wzmocnienia skorupki przez powlekanie warstewką kalcytową całej starszej części skorupki podczas narastania kolejnych komór. Zjawisko to nie ma ogólniejszego charakteru, gdyż u gatunków Lenticulina, pojawiających się po raz pierwszy w kredzie górnej liczne odznaczają się niewielkim stopniem dachówkowego nawarstwiania. Ścianka tych lentikulin jest cienka, a odporność na zniszczenie zapewnia skorupce większa ilość niskich, ciasno skręconych zwojów. Mikrostruktura ścianki wespół z elementami budowy wewnętrznej danego gatunku, obserwowanymi w szlifie, stanowi użyteczną cechę dla identyfikacji gatunków. W oparciu o wyniki badań morfologicznych, mikrostrukturalnych i statystycznych wykonano charakterystykę różnowiekowych populacji lentikulin, w powiązaniu z charakterem facjalnych osadów, oraz analizę zachowania się w czasie geologicznym poszczególnych cech. Stwierdzono, że rozwój filogenetyczny tych otwornic nie przebiega wg jednego schematu. Ogólnie biorąc, ewolucja lentikulin szła w kierunku zmniejszania się liczby komór w zwoju zewnętrznym przy zwiększaniu rozmiarów ogólnych. Zakres zmienności populacji zawężał się. W młodszych geologicznie zespołach pojawiają się formy o wielkich dyskach pępkowych, o silnym wygięciu szwów do tyłu, o bardzo niskich zwojach i z intensywnie wykształconą szczeliną „robulusową”. Zmniejszanie się liczby komór w zwoju zewnętrznym postępowało niezależnymi drogami: 1. przez zmniejszanie się w czasie geologicznym liczby komór w skorupce; 2. przez zmniejszanie się liczby komór w zwoju zewnętrznym przy zwiększaniu się sumarycznej liczby komór, zwiększaniu się długości spirali i ilości skrętów. Wyróżniono 3 fazy rozwojowe lentikulin, które obejmują następujące odcinki czasu: lias, dogger-kredę dolną i kredę górną. W liasie polskim lentikuliny są mało urozmaicone gatunkowo i nieliczne. Gatunkiem dominującym jest L. gottingensis (Bornemann). Okres dogger-kreda dolna charakteryzuje się wielkim rozkwitem lentikulin. Zespoły składają się z dużej liczby gatunków i osobników, z dużym udziałem długowiecznego gatunku L. muensteri (Roemer). Powyżej w profilu silnie zaznacza się tendencja do zwiększania skorupek, co nadaje zespołom górnokredowych lentikulin odrębność. Gatunkiem dominującym jest L. rotulata Lamarck. Liczne gatunki górno-kredowe mają rozprzestrzenienie kosmopolityczne. Powiązanie mikrofauny górnokredowej z trzeciorzędową jest wyraźniejsze aniżeli górnokredowej z dolnokredową. Od kredy górnej maleje udział lentikulin, gdyż są one permanentnie wypierane przez coraz bujniej rozwijające się gatunki trochospiralne.
Проведено детальное изучение гладкостенных юрских и меловых лентикулин по материалам из 20 буровых скважин, пройденных на площади Польской низменности, и обнажений верхнего мела вдоль р. Вислы. Описание охватывает 31 видов. К полиморфным видам применялся морфотипный анализ (cf Sylvester -Bradley, 1958). Определено восемь морфотипов долгоживущего вида L. muensteri (Roemer) и по два морфотипа видов L. uhligi (Wiśniowski) и L. nodosa (Reuss). Благодаря применению простых статистических методов и микроструктурных анализов удалось разделить смешиваемые до сих пор виды L. gottingensis (Воrnemann), L. muensteri (Roemer) и L. rotulata Lamarck, а также определить интервалы их стратиграфического распространения. Распределение изученных видов в разрезе показывает изменение состава сообществ по геологическим эпохам. Благодаря признакам микроэволюции гладкостенные лентикулины могут использоваться и в стратиграфии. Наблюдения шлифов подтвердили наличие у лентикулин трех основных типов микроструктуры стенок: неслоистого, черепитчатого и многослойного. Решительно преобладает черепитчатый тип стенки. Неслоистый тип чаще наблюдается в геологически более древних сообществах, а многослойный - в младших, что является признаком укрепления раковины, совершающегося путем покрытия кальцитовой оболочкой старшей части раковины при наращивании последовательных камер. Это явление не имеет общего характера, так как многие виды Lenticulina, появляющиеся впервые в верхнемеловых отложениях, лишь в небольшой степени проявляют черепитчатое наслоение. Эти лентикулины обладают тонкой стенкой, а их прочность достигается благодаря наличию большого числа низких, туго свернутых оборотов. Микроструктура стенки и элементы внутреннего строения данного вида, которые можно наблюдать в шлифе, составляют надежные признаки определения видов. На основании морфологических, микроструктурных и статистических анализов составлена характеристика разновозрастных совокупностей лентикулин в увязке с фациальным составом осадков, а также изучена эволюция отдельных признаков во времени. Констатировано, что филогенетическое развитие этих фораминифер не подчинялось единой схеме. В общих чертах, эволюция лентикулин шла в направлении сокращения количества камер внешнего оборота с одновременным увеличением общих размеров. Интервал варьирования совокупностей сокращался. В геологически младших сообществах представлены формы с крупными пупочными дисками, со швами, сильно вытянутыми назад, с очень низкими оборотами и сильно развитой „робулюсовой” щелью. Сокращение количества камер происходило по-разному: 1) путем уменьшения количества камер в раковине в течение определенного геологического времени, 2) путем уменьшения количества камер во внешнем обороте при увеличении общего количества камер, увеличении длины спирали и количества оборотов. Выявлены три фазы развития лентикулин, соответствующие следующим интервалам времени: лейас, доггер - нижний мел, верхний мел. В лейасе Польши лентикулины немногочисленны и мало дифференцированы в видовом отношении. Преобладает вид L. gottingensis (Bornemann). Интервал доггер - нижний мел характеризуется обильным расцветом лентикулин. Сообщества включают большое число видов и особей, в большом количестве представлен долгоживущий вид L. muensteri (Roemer). Выше по разрезу постепенно появляются сообщества лентикулин с крупными раковинами, что составляет отличительный признак верхнемеловых сообществ. Здесь преобладает вид L. rotulata Lamarck. Многие верхнемеловые виды характеризуются космополитическим распространением. Верхнемеловая микрофауна проявляет большее сходство с третичной микрофауной чем с нижнемеловой. С верхнего мела отмечается сокращение количества лентикулин, так как они последовательно замещаются все более обильно появляющимися трохоспиральными видами.
