Przenoszenie zmienności cen pomiędzy rynkami towarów rolnych i energetycznych – perspektywa rynków europejskich w czasie pandemii COVID-19 i wojny rosyjsko-ukraińskiej

Celem pracy była ocena powiązań w zakresie zmienności cen pomiędzy pięcio-ma rynkami terminowymi z giełd Euronext i ICE: pszenicy, kukurydzy, rzepaku, ropy Brent i gazu ziemnego w okresie styczeń 2017–styczeń 2023, a w szczególności wskazanie rynków będących dominującym źródłem zmienności wśród rozpatrywanych. Do przeprowadzenia tej oceny zastosowano indeks przenoszenia zmienności Diebolda-Yilmaza bazujący na uogólnio-nej dekompozycji wariancji błędu prognozy oraz jego rozszerze nie w dziedzinie częstotliwości Baruníka-Křehlíka. Okres od wybuchu pandemii COVID-19 do początku 2023 r. wi ąże się ze wzrostem zmienności cen na rynkach żywności i energii. W czasie pandemii COVID-19 efekt przenoszenia zmienności pomiędzy rynkami był dwukrotnie silniejszy niż w latach 2017–2019, a podczas wojny rosyjsko-ukraińskiej trzykrotnie. Główne źródło szoków rynkowych w okre-sie rozprzestrzeniania się wirusa SARS-CoV-2 stanowił rynek rzepaku, podczas gdy w czasie działań wojennych w Ukrainie rolę tę przejął rynek pszenicy. Zmienność nie była przenoszona natychmiastowo, dając tym samym szansę na wdrożenie procedur zarządzania ryzykiem, które łagodziłyby wpływ szoków pochodzących z jednego rynku na pozostałe.

The study aims to assess the price volatility connectedness across agricultural and energy futures markets, and in particular, to identify the markets that are the main sources of price volatility among the markets considered. We analysed volatility spillovers among wheat, maize, rapeseed, Brent oil and natural gas on the Euronext and ICE exchanges in the period from January 2017 to January 2023. We used the spillover index of Diebold and Yilmaz based on a generalised forecast error variance decomposition and its frequency extension of Barunik and Křehlík. The period from the outbreak of the COVID-19 pandemic to the beginning of 2023 brings an increase in price volatility in the food and energy markets. In the COVID-19 pandemic, the volatility spillover effect among markets was twice as strong as in 2017–2019, and three times stronger than during the Russia–Ukraine war. The main source of market shocks during the spread of the SARS-CoV-2 virus was the rapeseed market, while during the war in Ukraine this role was taken over by the wheat market. The volatility was not immediately transferred, thus providing an opportunity to implement risk management procedures to mitigate the impact of shocks from one market to another.