Seasonal variation in the body size-body mass relationship in the Southern Grey Shrike Lanius meridionalis

The variation of male (n = 105) and female (n = 107) Southern Grey Shrike body mass has been analyzed in northern Spain during 2000-2002. The annual cycle was divided into autumn (October and November), winter (December to February) and breeding season (March to July), the latter subdivided into egg incubation, small nestlings and large nestlings periods. In order to analyze body mass, the residual index (RI) was used because it corrects body mass related to body size. The mean RI value for males was negative during the whole breeding season and positive during autumn and winter and it did not vary greatly between the periods. In females, the mean RI was definitely greater during egg incubation compared to other periods. The RI value of females was higher than that of males during the egg incubation and large nestlings periods, showing no significant differences in other periods. Female Southern Grey Shrikes (but not males) fitted to the programmed anorexia hypothesis during the breeding season whereas in winter they did not increase their body mass, in clear contrast to what has been put forward in some theoretical models.

Przyczyny zmian masy ciała u ptaków mogą być różnorodne — podczas sezonu lęgowego spadek masy może być związany z nakładami rodzicielskimi (hipoteza „stresu”). Mniejsza masa w okresie karmienia piskląt, może także być adaptacją ułatwiającą poruszanie się w tym okresie (hipoteza „planowej anoreksji”). Znacznie mniej danych zebrano dla innych okresów życia ptaków. Jesienią i zimą masa ciała może się zwiększać, co interpretuje się jako strategię magazynowania energii na okres niedostatków pożywienia. Badania prowadzono w północnej Hiszpanii w latach 2000-2002. Ptaki łapano przez cały rok, określano ich płeć, mierzono i ważono. Łącznie złapano 212 dzierzb. Przy analizie wyników cykl roczny podzielono na: jesień (październik- listopad), zimę (grudzień-luty), oraz sezon lęgowy (od marca do lipca), podczas którego wyróżniono jeszcze okresy: inkubacji, ogrzewania piskląt (do 8 dnia ich życia) i starszych piskląt karmienia przez rodziców. Aby ocenić zmienność masy ciała obliczano indeks RI będący wartością resztową regresji ciężaru na wielkość ciała wyrażaną długością skoku. Dodatni indeks RI wskazuje, że masa, jak na ptaka danej wielkości jest większa. Wartość wskaźnika RI była dla samców negatywna przez cały sezon lęgowy, zaś pozytywna w okresie jesieni i zimy, ale jego wahania były niewielkie (Tab. 1). Indeks RI samic był istotnie większy niż samców podczas inkubacji i w okresie starszych piskląt, w pozostałych okresach — nie różnił się on istotnie pomiędzy płciami (Tab. 1). Wyniki dla samic, ale nie samców sugerują adaptacje do hipotezy „planowej anoreksji” podczas sezonu lęgowego, natomiast badane dzierzby zimą nie zwiększają masy ciała, co jest w sprzeczności do dotychczasowych modeli teoretycznych.