Charakterystyka zasobow genowych pszenzyta [xTriticosecale WITTMACK] zgromadzonych w latach 1998-2005

Presented research is a continuation of systematic collecting the winter and spring triticale material and estimating its usability features, having been conducted since 1982. The experiments deal with the systematic collection of both, the registered and non-registered varieties as well as the valuable genetic materials received from the breeding and research centres. The materials included into experimental collection come from the national and foreign breeding centres and world gene banks. The research also aims at protecting the gene resources of the xTriticosecale Wittmack type. The valorization is conducted in a 4-year cycle of field experiments. After this cycle of valorization the studied objects are delivered to the store at IHAR Radzików for protective storage. The materials of winter and spring triticale collected during the years 1998-2005 are characterized by an extensive range of agricultural trait variability. The newest varieties being included in the collection showed better winter resistance, lodging resistance what is connected with stem shortening. However smaller resistance to mildew and brown rust were observed. As regards the yielding traits, wide range of variability was noted, especially for the number and weight of grain per spike. Conducting the experiments which concern collecting new forms of triticale enables further extending the range of variability for many agricultural traits which may be used in applied breeding as well as in numerous research studies.

Przedstawione badania są kontynuacją wieloletnich prac prowadzonych od 1982 roku, których zadaniem jest gromadzenie i ocena pod względem wartości cech użytkowych materiałów kolekcyjnych pszenżyta ozimego i jarego. Dotyczą one systematycznego gromadzenia odmian zarejestrowanych, jak i odmian skreślanych z rejestru oraz wartościowych materiałów genetycznych otrzymanych w placówkach hodowlanych i badawczych. Materiały włączane do badań kolekcyjnych pochodzą z krajowych i zagranicznych ośrodków hodowli oraz światowych banków genów. Mają one również na celu zabezpieczenie zasobów genowych rodzaju xTriticosecale Wittmack. Waloryzacja prowadzona jest w 4-letnim cyklu doświadczeń polowych. Po tym cyklu waloryzacji, badane obiekty są przekazywane do przechowalni w IHAR w Radzikowie, celem ich zabezpieczenia. Zgromadzone w ostatnich latach (1998-2005) materiały kolekcyjne pszenżyta ozimego i jarego charakteryzują się dużym spektrum zmienności pod względem cech rolniczych. Najnowsze odmiany włączane do kolekcji mają poprawioną zimotrwałość, odporność na wyleganie, co związane jest ze skróceniem źdźbła. Natomiast obserwuje się ich większe porażenie przez mączniaka i rdzę brunatną. Pod względem cech plonotwórczych występuje duży zakres zmienności, zwłaszcza dla liczby i masy ziarn z kłosa. Gromadzenie nowych form pszenżyta pozwala na poszerzenie zakresu zmienności dla wielu cech rolniczych, które mogą być wykorzystane w praktycznej hodowli, jak również w wielu pracach badawczych.