Zmienność plonu i cech jakościowych odmian rzepaku ozimego w warunkach przyrodniczych Dolnego Śląska

W warunkach różnych środowisk Dolnego Śląska, na terenie sześciu Stacji Doświadczalnych Oce­ny Odmian (SDOO), tj. Krościna Mała, Naroczyce, Pawłowice, Tarnów, Tomaszów Bolesławiecki i Zybiszów, w latach 2007/2008 i 2009/2010 prowadzono ścisłe doświadczenia polowe. Badano zmienność plonu i cech jakościowych 6 odmian rzepaku ozimego: 3 populacyjne - Castille, Casoar, Cadeli i 3 mieszańcowe - Extend Fp Nelson Fp Toccata Fj Doświadczenia prowadzono na tym sa­mym poziomie agrotechniki z zastosowaniem standardowych dawek nawożenia i chemicznej ochro­ny w czterech powtórzeniach, metodą losowanych bloków na poletkach o powierzchni 12 m2. Na potrzeby niniejszej pracy wybrano najlepszą pod względem większości badanych cech ilo­ściowych i jakościowych odmianę populacyjną - Casoar i mieszańcową - Nelson Fr Dokonano także porównania średnich dla grup odmian populacyjnych i mieszańcowych w interakcji z miej­scowościami. Badane odmiany i grupy odmian wykazywały duże różnice w plonowaniu. Istotnie wyżej plonowały odmiany mieszańcowe niż populacyjne, jednak środowisko różnicowało plony nasion w większym stopniu niż czynnik genetyczny. W najlepszym środowisku efekt heterozji wyrażony wzrostem plonu nasion wynosił 19,2%. Środowisko wywarło istotny wpływ na zawartość w oleju kwasów tłuszczowych i tokoferoli oraz plastochromanolu-8 (PC-8). Czynnik genetyczny kształ­tował w nasionach zawartość glukozynolanów, alfa- i gamma-tokoferolu, a w oleju większości badanych kwasów tłuszczowych.

In the years 2007/2008 and 2009/2010, field experiments were conducted in six research stations that work on evaluating crop varieties: Krościna Mała, Naroczyce, Pawłowice, Tarnów, Tomaszów Bolesławiecki i Zybiszów. The experiments were carried on in various natural conditions in Lower Silesia. The aim of the experiments was to investigate yield and quality variations in 6 winter rape cultivars: 3 population (conventional) varieties: - Castille, Casoar, and Cadeli, and 3 hybrids - Extend F1, Nelson F1, Toccata F1. The experiments were set on 12 m2 plots with a randomized block design in four replications. All the experimental plots received the same level of field management with standard fertilization and weed control. For the needs of the present paper, the best winter rape varieties in terms of quality and yield features were selected: population cultivar Casoar and hybrid Nelson F1. The means for population varieties and hybrids in interaction with locations were compared as well. The investigated varieties and groups of varieties showed major differences in yielding. Signifi­cantly higher yields were noted in hybrids than in population varieties. However, the environmental conditions had a more significant effect on the seed yields than the genetic factor. In the best con­ditions, the heterosis effect expressed by the increase of seed yield was 19.2%. The environment affected significantly the content of fatty acids, tocopherol and plastochromanol-8 (PC-8) in seed oil. The genetic factor affected the content of glucosinolates, alpha- and gamma-tocopherol in se­eds, and the content of the most of the studied fatty acids in seed oil.