»Klient nasz pan« a »wszyscy ludzie są braćmi« – seksizm we współczesnej polszczyźnie

Artykuł stanowi studium z zakresu tzw. seksizmu (androcentryzmu) językowego we współczesnej polszczyźnie, tj. nierównego traktowania obu płci zakodowanego w języku, o wyraźnie gorszym, krzywdzącym wizerunkiem kobiet. Autorki omawiają najważniejsze aspekty tego zjawiska na kilku płaszczyznach języka: w słowotwórstwie nazwisk i imion, w słowotwórstwie rzeczowników pospolitych, w semantyce, słownictwie, frazeologii i gramatyce, jak również w powiedzeniach i przysłowiach. Szczególny naciski położony jest na analizę asymetrii semantycznych występujących w znaczeniach pozornie ekwiwalentnych par wyrazów, takich jak mąż – żona, kawaler – panna czy wujek – ciotka.

The paper examines the most important aspects of linguistic sexism (androcentrism) in contemporary Polish, i.e. unequal treatment of the sexes encoded in language, with a definitely more negative, unfair representation of women. The authoresses present and discuss the major areas of Polish in which linguistic sexism is particularly striking: the formation of names and common nouns, the vocabulary, set phrases, grammar, semantics and proverbs. Special emphasis is placed on the analysis of semantic asymmetries present in the meaning of seemingly equivalent pairs of words, such as 'maz' (husband) - 'zona' (wife), 'niezonaty mezczyzna' (unmarried man) - 'niezamezna kobieta' (unmarried woman), 'wujek' (uncle) - 'ciocia' (aunt).