Tytuł pozycji:
Dziedzictwo, reinterpretacja czy imitacja? – inspiracje tradycyjnym budownictwem wiejskim z naturalnego kamienia we współczesnej architekturze w rejonie Uniejowa
W artykule przedstawiono wyniki analizy formalnej i konstrukcyjnej kilkunastu kubaturowych obiektów budowlanych z rejonu Uniejowa, w środkowej części Polski. Wspólną cechą tych zrealizowanych w ciągu ostatnich 20 lat obiektów było zastosowanie naturalnego kamienia. Celem autorów było określenie, czy i w jakim zakresie tego typu rozwiązania są zgodne z tradycyjnym regionalnym wzorcem wynikającym z faktu, że na rozpatrywanym terenie od II połowy XIX wieku do końca lat 60. XX wieku bardzo dynamicznie rozwijało się nietypowe pod względem materiałowym dla tej części kraju budownictwo wiejskie bazujące na lokalnie eksploatowanych złożach wapiennego kamienia budowlanego (opoki). Badania objęły przede wszystkim takie cechy obiektów, jak: rejon pochodzenia materiału kamiennego, jego przeznaczenie, zastosowane techniki murarskie i kamieniarskie, program funkcjonalny obiektu oraz jego cechy architektoniczne. W pracy podjęto również dyskusję na temat tego, czy przywołane realizacje i im podobne mogą przyczynić się do popularyzacji wśród inwestorów zapomnianego w regionie materiału kamiennego, a jednocześnie spowodować skuteczniejszą niż dotychczas ochronę tradycyjnego budownictwa z miejscowego kamienia. Jest ono przykładem dziedzictwa architektonicznego zanikającego w wyniku postępujących modernizacji, dewastacji i rozbiórek.
This paper focuses on the possibility of the continuity of traditional values through the architecture's formal, constructional, and plastic character, based on the analyses of a dozen or so buildings from the Uniejów region in the central part of Poland. A common feature of these structures constructed over the last 20 years was the use of soft limestone. The authors aimed to determine whether and to what extent these structures are consistent with regional rural architecture. In the analyzed area, from the second half of the 19th century to the end of the 1960s, construction based on locally exploited deposits of limestone developed dynamically, unusually in terms of materials for this part of the country. The analysis in this article covered primarily such features of the objects as the area of origin of the stone material, its purpose, the stonemasonry techniques used, the functional program of the object, and its architectural features. The article also discusses whether such contemporary architectural implementations can contribute to the popularization of abandoned stone material in the region and, at the same time, result in more effective protection of traditional construction made of local stone. It is an example of disappearing architectural heritage due to ongoing modernization or demolition.
Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki (2025).
