Acetanilid – pyły : dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego

Acetanilid jest bezbarwnym, bezzapachowym ciałem stałym, występującym w postaci płatków, łusek lub proszku. Jest otrzymywany głównie w reakcjach aniliny z kwasem lub bezwodnikiem octowym. Stosuje się go przede wszystkim w przemyśle farmaceutycznym do produkcji środków przeciwbólowych i sulfonamidów oraz do produkcji barwników organicznych, kamfory syntetycznej, do stabilizacji nadtlenku wodoru i estrów celulozy. Używa się go także jako dodatku do lakierów celulozowych. Acetanilid do organizmu wchłania się z przewodu pokarmowego przez drogi oddechowe i skórę. Ryzyko wystąpienia szkodliwych skutków zdrowotnych jest głównie związane z narażeniem inhalacyjnym na działanie pyłów acetanilidu. Zarówno w warunkach ostrego, jak i przewlekłego narażenia na acetanilid, układem krytycznym - tak u zwierząt, jak i u ludzi -jest układ krwiotwórczy, a krytycznym skutkiem zdrowotnym - methemoglobinemia i sulfhemoglobinemia. Wartość LD50 dla szczura przy podaniu dożołądkowym wynosi 800 mg/kg. Zgodnie z klasyfikacją substancji, według kryteriów podanych w załączniku nr 2. dyrektywy nr 92/32/EEC (7), acetanilid jest związkiem szkodliwym. Nie znaleziono danych wskazujących na działanie rakotwórcze, mutagenne, teratogenne i embriotoksyczne acetanilidu oraz dotyczących jego wpływu na rozrodczość. W organizmie acetanilid jest metabolizowany do produktów odznaczających się większą aktywnością biologiczną niż substancja macierzysta (4-hydroksyacetanilid, 2-hydro-ksyacetanilid, 4-aminofenol, 2-aminofenol). W Polsce i na świecie nie został ustalony dopuszczalny poziom narażenia zawodowego dla acetanilidu. Zapotrzebowanie na normatyw higieniczny dla tego związku w Polsce zgłosili przedstawiciele przemysłu farmaceutycznego w ankiecie Głównego Inspektora Pracy. Przy ustalaniu wartości NDS dla acetanilidu przyjęto za podstawę wartość najmniejszej dawki toksycznej (TDLo) dla człowieka, która wynosi 14 mg/kg/dzień przy której obserwowano zaburzenia oddechowe i zmiany we krwi. Zaproponowano ustalenie wartości NDS na poziomie 6 mg/m3. Nie ma podstaw merytorycznych do ustalenia wartości NDSCh i DSB.

---

Acetanilide forms odourless, colourless crystal scales but can also be obtained as a white powder. It is used mainly as an antipyretic and analgesic. It can also be applied to the manufacture of dye compounds. Other possible uses of acetanilide include a stabiliser for peroxide solutions, rubber accelerator, and additive to cellulose ester varnishes. Acetanilide is absorbed from the gastrointestinal tract, respiratory tract and through intact skin. Specific changes resulting from acute and chronić effects of exposure to acetanilide in animals and humans arę blood destruction and methemoglobin or sulfhemoglobin formation. Occupational exposure to acetanilide is due mainly to dust inhalation. No reliable data arę available on the effects of chronić inhalation exposure to acetanilide dust in humans or ex-perimental animals. The MAC value is calculated on the basis of the TDLo -value for mań: 14 mg/kg/day, which has been adopted as LOAEL (lowest observed adverse effect level). At this dose, breathing difficulties and blood changes were observed. According to the above data, the MAC value for acetanilide was established at 6 mg/m3. No MAC-STEL value has been determined for this compound.