Miejsce operatorów prywatnych na rynku transportu zbiorowego w aspekcie efektywności systemów zarządczo-organizacyjnych

[...] W kontekście analizy procesów liberalizacji rynku miejskiego transportu zbiorowego i efektywności stosowanych rozwiązań organizacyjnych warto zwrócić uwagę na miejsce i rolę sektora prywatnego w działalności przewozowej. M. Friedman uważał bowiem, że, "porównując prywatne i rządowe sieci autostrad, prywatną i państwową straż pożarną, prywatne i państwowe służby wywozu śmieci, pracę prywatnych i państwowych biur dojdziemy do wniosku, że w jakąkolwiek działalność zaangażuje się rząd, ma ona tendencję do tego, aby kosztować z grubsza dwa razy tyle, co ta sama działalność prowadzona przez prywatne przedsiębiorstwa". Efektywność ekonomiczna sektora prywatnego ma szczególne znaczenie obecnie, w warunkach kryzysu gospodarczego i ograniczeń finansowych sektora publicznego. Realizacja zadań w sferze działalności użyteczności publicznej przez prywatnych operatorów stanowi możliwość redukcji wydatków budżetowych. Czy twierdzenie M. Friedmana jest słuszne w odniesieniu do prywatnych przewoźników działających na rynku komunikacji miejskiej? Artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie o właściwą rolę i miejsce operatorów prywatnych na rynku transportu zbiorowego, w aspekcie efektywności ekonomicznej systemów zarządczo-organizacyjnych. Problem ten wpisuje się w trwający ponad sto lat spór ekonomistów odnośnie do najbardziej właściwej roli państwa w gospodarce.

---

The article attempts to answer the question about the proper role and place of private operators in the market of urban public transport. This problem has been presented in terms of economic efficiency of two different organizational arrangements: competition in the transport activity and operation of separate units of transport organizer and a solution when the carrier, usually communal, has a monopoly position in the market, while meeting the tasks of the carrier and organizer. The article discusses the results of the analysis carried out by the author and the conclusions of previous studies by other authors, which indicate a higher economic efficiency of organizational solutions using the mechanism of competition, including competition from private operators. Next, a share of private carriers in an operational work of urban public transport was set, in the country scale and in a system based on competition. The results were analyzed by comparing them with the participation of private sector in the global production of other spheres of public activity, as to such certified is public transport. The analysis made it possible to formulate the following conclusion: in the cities where by the organizational solution the conditions for competition was made, the involvement of private transport companies reached a level corresponding to a different public spheres. Thus, the proper place and role of private operators in public transport can be considered that which is determined by the system based on competition.