Drzewa i krzewy owocowe jako elementy kompozycji krajobrazowych w świetle polskich traktatów z XIX i początku XX wieku

W polskich źródłach z 2 połowy XIX wieku, kilkakrotnie wznawianych, uzupełnianych i zmienianych do początku XX stulecia, opisywano nie tylko kalendarz ogrodniczy oraz sztukę sadzenia i pielęgnacji sadów. Rozważania dotyczyły również ich komponowania w ramach większego kompleksu parkowego lub ogrodowego, a nawet w krajobrazie otwartym. Polscy teoretycy sztuki ogrodowej – Józef Strumiłło, Stanisław Jasiński, Edmund Jankowski – w swych traktatach poruszali zagadnienia powiązań kompozycyjnych między swobodnymi parkami ozdobnymi a przybierającymi formy geometryczne rozległymi sadami. Odrębną kwestię stanowił sens i celowość sadzenia drzew i krzewów owocowych poza ogrodami użytkowymi: w najbliższym otoczeniu rezydencji, przy drogach dojazdowych do posiadłości oraz wzdłuż dróg polnych.

---

In Polish treaties of the second half of the nineteenth century, repeatedly renewed, supplemented and amended till the early twentieth century, there were described not only the gardening calendar and art planting and taking care of orchards. Considerations related to their composition as the parts of the larger park or garden, and even as the parts of the whole landscape. Polish garden art theorists – Józef Strumiłło, Stanisław Jasiński and Edmund Jankowski – in their treatises touched a subject of the compositional relationship between parks of free styles and extansive orchards of geometric forms. Another issue was the meaning and purpose of planting trees and shrubs outside the orchards: in the surroundings of manor houses, close to access roads to the property or even cart-tracks.