Współczesne organizacje działają w niezwykle turbulentnym otoczeniu, w którym zmiany zachodzą coraz szybciej i są coraz bardziej złożone. Przedsiębiorstwo, aby mogło przetrwać i rozwijać się w takich warunkach, musi dostosować się do poziomu wymagań i wyzwań stawianych przez otoczenie, współpracować z jego strukturami, uwzględniać oczekiwania różnych interesariuszy, monitorować działania konkurentów i pozyskiwać potrzebne informacje. Dlatego też w każdej firmie potrzebne jest myślenie strategiczne oraz tworzenie wizji i strategii, pozwalających dopasować jej zmienność do zmienności otoczenia. Oznacza to, że menedżerowie powinni budować strategię na takim zestawie odpowiednio dobranych zasobów i kluczowych kompetencji, które umożliwią jak najlepsze wykorzystanie okazji i uniknięcie zagrożeń. Dostosowanie się organizacji do warunków zewnętrznych i określenie głównych kierunków jej rozwoju staje się łatwiejsze dzięki stosowaniu planowania strategicznego. Planowanie to bowiem wykorzystuje różne metody analizy strategicznej, które umożliwiają rozpoznanie tendencji i zmian zarówno w otoczeniu, jak i w potencjale przedsiębiorstwa, a następnie sformułowanie odpowiedniej strategii. Strategia stanowi zasadniczą koncepcję działania i rozwoju organizacji, wytyczającą główne kierunki i reguły działania, niezbędne do osiągnięcia założonych celów w wyznaczonym czasie oraz do zapewnienia firmie długotrwałej egzystencji przy zachowaniu dynamicznej równowagi względem otoczenia. Dlatego też bardzo ważny jest proces jej formułowania, który polega przede wszystkim na rzetelnej analizie otoczenia i zasobów firmy, sformułowaniu celów strategicznych oraz na znalezieniu i zastosowaniu najlepszego sposobu ich realizacji. W pracy podjęto próbę określenia zakresu i horyzontu czasowego planowania strategicznego stosowanego w dużych polskich przedsiębiorstwach przemysłowych, wskazania wykorzystywanych przez nie metod analizy strategicznej, ustalenia najczęściej stosowanych odmian tych metod lub sposobów ich przeprowadzania, częstości wykonywania analizy strategicznej, określenia sposobu formułowania strategii oraz wpływu planowania strategicznego na pozycję rynkową i kondycję firmy w ocenie kierownictwa. Przeprowadzone studia literaturowe oraz badania empiryczne (wywiady kwestionariuszowe zrealizowane w stu dużych firmach przemysłowych na terenie całej Polski oraz wywiady swobodne przeprowadzone z kierownictwem dziesięciu wybranych przedsiębiorstw o takiej samej charakterystyce) pozwoliły autorce na sformułowanie szeregu wniosków dotyczących powyższych zagadnień, jak również na opracowanie teoretycznego modelu planowania strategicznego ułatwiającego formułowanie strategii oraz na sformułowanie propozycji kierunków i aspektów udoskonaleń planowania strategicznego stosowanego w badanych przedsiębiorstwach. Rozprawa jest wynikiem dogłębnego zainteresowania autorki problematyką zarządzania strategicznego i koncepcji jego doskonalenia w warunkach zmiennego i złożonego otoczenia. Podjęcie badań w tym zakresie stanowi kontynuację i rozwinięcie dotychczasowych studiów literaturowych i badań empirycznych dotyczących planowania strategicznego, jego zakresu i przydatności oraz metod analizy strategicznej, której wyniki stanowią podstawę do planowania przyszłości firmy.
Contemporary organizations are operating in a very turbulent environment, where changes are taking place at an increasing speed and with increasing complexity. In order to survive and grow under such conditions, an enterprise needs to adapt to new requirements and meet new challenges posed by the environment, cooperate with its structures, take into consideration expectations of various stakeholders, monitor competitors and acquire necessary information. That is why, in each and every enterprise, there is a need for strategic thinking as well as for such a vision and strategy that would enable it to adapt its changeability to the changeability of its environment. It stems from there that managers should build their strategy on such a set of properly selected resources and key competences that would allow for the best use of opportunities and averting threats. Owing to strategic planning, adaptation of an organization to its external environment and determination of the main directions of its development are facilitated, due to the fact that it is in strategic planning that various methods of strategic analysis are employed, which enable identification of tendencies and undercurrents of change both in the environment as well as in the enterprise’s potential, which, in turn, enables formulation of a suitable strategy. A strategy constitutes the core part of the organization’s activity and development by delineating main directions and rules of its operations, which is indispensable to the achievement of the set goals and objectives in the set time and to securing the organization’s long-term viability maintaining, at the same time, its dynamic equilibrium against the environment. Thus, the process of strategy formulation, which requires above all a solid and thorough analysis of the enterprise’s environment and resources, definition of strategic goals and objectives, identification and implementation of the best way of meeting them, is of crucial importance. The foregoing dissertation was conceived of as an attempt at determining the scope and time horizon of strategic planning practiced in large Polish industrial enterprises, indicating the methods of strategic analysis used, discovering the most frequently employed variations of these methods or various ways in which they are applied, establishing the frequency with which a strategic analysis is performed, describing the way in which a strategy is developed, and determining how a company’s managers regard the impact that strategic planning has on the company’s market position and standing. The literature review and empirical studies (questionnaire survey carried out at large industrial enterprises throughout Poland and unstructured interviews with the management of ten companies preselected on the basis of their identical characteristics) conducted by the author enabled her to draw a number of conclusions regarding the aforementioned issues as well as to develop a theoretical model of strategic planning that facilitates its formulation, and also to propose directions and aspects of further improvement of strategic planning in the examined enterprises. The dissertation has stemmed from the author’s profound interest in the topic of strategic management and the idea of its enhancement in a changeable and complex environment. The research undertaken is a continuation and extension of the currently existing literature review studies and empirical studies in the area of strategic planning, its scope and usefulness, and of methods of strategic analysis, the results of which are fundamental to planning a company’s future.
