Bezpieczeństwo osób poddanych narażeniu zawodowemu i medycznemu na działanie niejonizującego promieniowania elektromagnetycznego i pól magnetycznych w pracowniach rezonansu magnetycznego (MR) wymaga regulacji, szczególnie w Polsce. Obecnie skanery MR znajdują się nie tylko w dużych centrach diagnostycznych, lecz także w małych ośrodkach, w salach operacyjnych, a nawet w klinikach weterynaryjnych. Do użytku, również w Polsce, wchodzą nowe „jonizujące” urządzenia hybrydowe: PET/MR, MRI/CT czy MRgRT – będący w fazie rozwoju system umożliwiający skaning MR bezpośrednio w trakcie procedury radioterapii. Wedle danych Ministerstwa Zdrowia, w Polsce w roku 2015 było 246 tomografówMR. Tej dynamicznie rozwijającej się w Polsce technologii nie towarzyszy, jak dotąd, ujednolicenie w skali krajowej systemu organizacji pracowni MR, zasad systemu bezpieczeństwa czy procedur kontroli jakości, które są obecnie ustalane indywidualnie, często na poziomie poszczególnych pracowni. Zagrożenie dla personelu i pacjenta istotnie wzrasta, gdy do użytku wchodzą urządzenia stosujące coraz wyższe pola magnetyczne. W niniejszej pracy zebrane zostały informacje o podstawowych zagrożeniach fizycznych związanych z techniką MR. Omówiono także międzynarodowe zalecenia bezpieczeństwa formułowane przez Międzynarodową Komisję ds. Ochrony Przed Promieniowaniem Niejonizującym (ICNIRP), Amerykańskie Towarzystwo Radiologiczne (ACR), Komisję Europejską czy Europejską Federację Organizacji Fizyków Medycznych (EFOMP). Uwzględniając perspektywę badacza wykorzystującego dla celów naukowych różne techniki magnetycznego rezonansu jądrowego, perspektywę fizyka medycznego działającego w pracowni MR oraz spojrzenie lekarza-radiologa na kwestie sprawnego i bezpiecznego funkcjonowania tej pracowni, a także punkt widzenia koordynatora krajowego dążącego do wypracowania jednolitych zasad krajowego systemu bezpieczeństwa pacjenta i personelu w związku z badaniami MR, autorzy pragną rozpoczą dyskusję nad stworzeniem w kraju spójnego systemu funkcjonowania pracowni MR. System ten powinien dotyczy zarówno bezpieczeństwa, jak i standaryzacji badań, kontroli jakości, a także kwalifikacji oraz szkolenia personelu zatrudnionego w pracowniach rezonansu magnetycznego, a w szczególności fizyków, specjalistów w dziedzinie fizyki medycznej, inżynierów medycznych oraz personelu technicznego.
When performing Magnetic Resonance (MR) diagnostic procedures, patients and medical personnel are exposed to non-ionizing electromagnetic fields of high frequency and to high static magnetic fields. With respect to such procedures, the safety of patients and of medical personnel needs to be better regulated, especially in Poland. MR scanners are now being installed not only at major diagnostic centres, but also at regional units, operating theatres or even at veterinary clinics. Hybrid systems emerge, combining MRI with other “ionizing” diagnostic techniques, such as PET/MR, MRI/CT or the novel MRgRT – where MR scanning is possible during the application of radiotherapy procedures. According to the Polish Ministry of Health, there were 246 MR scanners installed in Poland in 2015, with a growing number of high-field units. While a significant body of literature on MR safety recommendations exists and relevant national and international guidance on occupational MR exposure is available, uniform safety regulations have not yet been introduced in the European Union, nor in Poland. In this paper we discuss the physical hazards associated with MR diagnostic procedures and review some international safety recommendations developed by the International Commission on Non-Ionizing Radiation Protection (ICNIRP), the American Society of Radiology (ACR), the European Commission or the European Federation of Organizations of Physicists in Medicine (EFOMP). We make an attempt at reviewing the various aspects of safety and efficiency of MR procedures from the perspectives of a MR researcher, a radiologist, responsible for the efficiency and safety of the MR diagnostic procedures, and a medical physicist working in a typical MR unit. We also include the perspective of a national coordinator in his attempt to develop uniform rules of a national MR safety system, of patient-care and of medical personnel requirements. Our principal aim is to start a discussion on developing a coherent system of MR diagnostics in Poland and, in particular, on the duties and training of the medical personnel operating such MRI units. This system should address not only the safety aspects and standardisation of MR imaging procedures, but also the qualifications and training of the medical personnel employed at MR units, especially of physicists, experts in medical physics, medical engineers and technicians.
Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017)
