Zastosowanie technik sprzężonych w analizie specjacyjnej selenu w napojach roślinnych

Selen to pierwiastek należący do mikroelementów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Występuje w aminokwasach, które stanowią składową wielu kluczowych enzymów. Selen występuje zarówno w produktach pochodzenia roślinnego, jak i zwierzęcego, w formie nieorganicznej oraz organicznej. Rośliny mogą przyswajać selen z gleby, wody i atmosfery, do tego potrafią go przekształcać i metabolizować. Obecnie informacja o całkowitym stężeniu pierwiastka jest niewystarczająca, ponieważ na jego przyswajalność z pokarmów ma wpływ jego forma chemiczna. W celu poznania form selenu przeprowadza się analizę specjacyjną, która dostarcza niezbędnych informacji na ten temat. Aby poprawić jakość oznaczeń i identyfikację nieznanych form związków w analizie specjacyjnej, stosowane są techniki sprzężone, łączące wysokosprawne techniki rozdzielania ze specyficznymi technikami detekcji. Do rozdzielania form selenu są najczęściej stosowane techniki chromatograficzne, natomiast do identyfikacji nieznanych form wykorzystywana jest spektrometria mas. Zastosowanie techniki chromatografii cieczowej połączonej z tandemową spektrometrią mas z jonizacją poprzez elektrorozpraszanie pozwoliło na rozdzielenie oraz identyfikację związków selenu w wybranych napojach roślinnych. Zoptymalizowana metoda pozwoliła na identyfikację metyloselenocysteiny w napoju sojowym, a w napoju jaglanym zidentyfikowano γ-glutamylo-selenocystationinę.

---

Selenium is an element belonging to micronutrients that are necessary for the proper functioning of the body. It is present in amino acids, which build several vital enzymes. Selenium can be found in animal- and plant-based products, in both organic and inorganic forms. Plants can assimilate selenium from soil, water, and the atmosphere and then transform it and metabolise. Since the bioavailability of the element from food is affected by its chemical form, the information on its total concentration alone is insufficient. In order to identify the selenium species, speciation analysis is used to provide the necessary information. Hyphenated techniques, which combine high-performance separation techniques with specific detection techniques, are used in speciation analysis to improve the quality of determination and identification of unknown species. Chromatographic techniques are most commonly used to separate selenium forms, while mass spectrometry is used for their identification. The application of liquid chromatography coupled with tandem mass spectrometry with electrospray ionisation allowed to separate and identify selenium compounds in selected plant-based beverages. The optimised method enabled the identification of methylselenocysteine and glutamyl-selenocystationine in soy and millet beverages, respectively.