Zmiany w formach pokrycia terenu wokół wybranych nowożytnych fortyfikacji Śląska w oparciu o historyczne oraz współczesne materiały kartograficzne

Celem artykułu jest analiz zmian pokrycia terenu wokół wybranych miast pofortecznych Śląska, na podstawie historycznych oraz współczesnych materiałów kartograficznych z użyciem oprogramowania GIS. Obszar badań obejmuje Nysę i Świdnicę, miasta na terenie których znajdują się nowożytne fortyfikacje oraz Oleśnicę, miasto nieposiadające w którym nigdy takich obwarowań nie było. Przeprowadzone badania pozwoliły określić wpływ fortyfikacji nowożytnych na rodzaj pokrycia otaczającego je terenu w okresie ponad 250 lat. Badania wykazały, że największe zmiany w formach pokrycia terenu wokół miasta związane były z likwidacją twierdzy i polegały głównie na wzroście powierzchni zabudowy miejskiej, rozwoju przemysłu i infrastruktury komunikacyjnej. Wyraźnie zmalała wówczas powierzchnia zieleni wysokiej i użytków zielonych. Wokół Oleśnicy nie zaobserwowano gwałtownych zmian w żadnym z badanych przedziałów czasowych, poza znacznym wzrostem powierzchni zabudowy miejskiej w pierwszej połowie XX w. We wszystkich badanych miastach na przełomie XX i XXI w. nastąpił duży wzrost powierzchni zabudowy miejskiej, infrastruktury i przemysłu, głównie kosztem powierzchni zieleni wysokiej oraz użytków zielonych.

---

The aim of this study is the presentation of land cover changes around selected post-fortress cities located in Lower Silesia. The study is based on the historical and contemporary areas with the use of GIS. The area of the study includes the cities of Nysa and Świdnica, which have modern fortifications, and Oleśnica, a city which HAS never had this type of fortification.The study allowed the impact of modern fortifications on the type of land cover of surrounding areas and their changes, during over 250 years, to be determined. The study shows that the biggest changes in land use in all of the cities selected were connected with the liquidation of fortresses, and these were concerned mainly with the increase of urban areas, industrial areas, and transport areas. We can observe a decrease in forestry and grasslands. Around Oleśnica, we did not notice many changes, besides the increase of urban areas in the first half of the twentieth century. All cities at the turn of the 20th and 21st centuries saw a large increase in urban development, infrastructure, and industry, mainly at the expense of forestry and grasslands.