Tytuł pozycji:
Izopropylowany fosforan(V) trifenylu - frakcja wdychalna.Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego
Izopropylowany fosforan(V) trifenylu (IPTPP) jest bezbarwną, bezwonną, lepką cieczą, nierozpuszczalną w wodzie, o bardzo małej prężności par. Jest to substancja o zmiennym składzie, składa się z kongenerów i izomerów fosforanu(V) trifenylu zawierających od 0 do 3 grup izopropylowych w każdym z 3 pierścieni fenylowych, w tym także zawiera niepodstawiony fosforan(V) trifenylu (TPP). IPTPP należy do grupy substancji opóźniających zapłon o strukturze estrów fosforoorganicznych (Organic Phosphorous Flame Retardants, OPFRs), jest również stosowany jako plastyfikator oraz środek smarujący. Izopropylowany fosforan(V) trifenylu jest produkowany w Polsce, ale nie miał dotychczas ustalonej wartości NDS. IPTPP należy do grupy fosforanów organicznych, zmniejsza aktywność acetylocholinoesterazy oraz butyrylocholinoesterazy, w zależności od składu może powodować opóźnioną neuropatię, jednak opisano jedynie nieliczne przypadki takiego działania. Z badań na zwierzętach wynika, że skutkiem krytycznym działania IPTPP są zmiany w nadnerczach, jajnikach i wątrobie. Zmiany w nadnerczach (powiększenie nadnerczy, złogi tłuszczowe w korze nadnerczy) i w jajnikach (przerost komórek śródmiąższowych) obserwowano u samic szczurów w 90-dniowym eksperymencie inhalacyjnym już przy najmniejszym zastosowanym stężeniu, które przyjęto za wartość LOAEC (10 mg/m3). Zaproponowano przyjęcie wartości NDS dla frakcji wdychalnej na poziomie 1,25 mg/m3. Ze względu na brak działania drażniącego IPTPP nie ustalono wartości NDSCh. Dostępne dane są niewystarczające do ustalenia wartości DSB.
Isopropyl triphenyl phosphate(V) (IPTPP) is a colorless, odorless, viscous liquid, insoluble in water, with a very low vapor pressure. It is a substance of variable composition, consisting of congeners and their isomers of triphenyl phosphate(V) containing from 0 to 3 isopropyl groups in each of the 3 phenyl rings, including also unsubstituted triphenyl phosphate(V) (TPP). IPTPP belongs to the group of flame retardants with the structure of organophosphorous esters (organic phosphorous flame retardants, OPFRs), it is also used as a plasticizer and lubricant. Isopropylated triphenyl phosphate(V) is produced in Poland, but there is no OEL value established in our country yet. IPTPP is one of organic phosphates, reduces the activity of acetylcholinesterase and butyrylcholinesterase, and depending on the composition, may cause delayed neuropathy, but only a few cases of such action are described in the literature. Animal studies show that the critical effect of IPTPP are changes in the adrenal glands, ovaries and liver. Changes in the adrenal glands (enlargement of the adrenal glands, fatty deposits in the adrenal cortex) and in the ovaries (hypertrophy of interstitial cells) were observed in female rats in a 90-day inhalation experiment at the lowest concentration used, which was assumed as the LOAEC value (10 mg/m3 ). It was proposed to adopt the OEL value for the inhalable fraction at the level of 1.25 mg/m3 . Because IPTPP is not irritating substance, the short-term value was not established. The available data are insufficient to establish the BLV value.
Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki (2025).
