Przedstawiono wyniki pomiarów jednostkowego oporu penetracji gleb piaszczystej słabogliniastej i gliniastej ciężkiej. Badania przeprowadzono w warunkach laboratoryjnych przy czterech poziomach wilgotności (5,3%, 6,4%, 8,1%, 10,7% - gleba piaszczysta słabogliniasta, 11,1%, 14,5%, 19,5%, 25,0% - gleba gliniasta ciężka) i pięciu poziomach zagęszczenia opisanych gęstością objętościową i wytrzymałością na ścinanie w warunkach równowagi granicznej. Dokonywano pomiarów zwięzłości przy prędkości penetracji 3 i 8 cms-1 stosując stożki o polach podstawy 1 i 3 cm2 i kątach wierzchołkowych 30º i 60º. Stwierdzono, że w zdecydowanej większości przypadków, wartości zwięzłości były większe przy mniejszej wartości kąta wierzchołkowego stożka, mniejszym polu jego podstawy oraz większej prędkości penetracji. Na podstawie przeprowadzonych testów analizy wariancji wykazano, że istotność wpływu pola podstawy i kąta wierzchołkowego stożka oraz prędkości penetracji zdeterminowane są gatunkiem gleby, jej wilgotnością i stopniem zagęszczenia. Ogólnie można stwierdzić, ze wartości zwięzłości, mierzonych przy różnych parametrach pomiaru, nie będą różniły się istotnie od siebie przy niskiej zawartości frakcji spławialnych, niskich zakresach wilgotności oraz małych gęstościach gleb. Parametrem, którego istotność wpływu na wartość pomiaru uzależniona jest w najmniejszym stopniu od warunków glebowych jest pole podstawy stożka.
The measurement results of soil penetration resistance received in sandy loam and heavy clay soils are presented. The tests were conducted in the laboratory for four levels of moisture (sandy loam - 5,3%, 6,4%, 8,1%, 10,7%; heavy clay - 11,1%, 14,5%, 19,5%, 25,0%) and five levels of bulk density and shear strength. Penetrometer cones with the 1 and 3 cm2 base cone area and 30º and 60º cone angle were used. The penetration speeds were 3 and 8 cm s-1. It was concluded in majority of cases that cone index values were higher under lower value of cone angle, lower base cone area and higher penetration speed. Based on analysis of variance was found that soil type, soil moisture compaction level significantly influence the cone base area, cone angle and penetration speed. Taken as a whole, the cone index values, which are obtained under various conditions, are similar under lower content of clay, lower level of moisture and lower bulk density The significance of influence of the base cone area on the measurement values of cone index depends least of all on the soil conditions.
