„Wojna tramwajowa” we Lwowie w latach 1888-1893

W artykule przedstawiono ciekawy przypadek rywalizacji różnych technicznych koncepcji rozbudowy, a potem zastąpienia tramwajów konnych we Lwowie w latach 1888-1893. Dyskutowano wówczas, tak w Radzie Miejskiej, jak i w lokalnym środowisku technicznym, na temat wprowadzenia w mieście tramwajów elektrycznych, ale też i parowych, gazowych i innych. Spór był zażarty i przebiegał w atmosferze pośpiechu, gdyż na rok 1894 zaplanowano we Lwowie organizację Powszechnej Wystawy Krajowej, która wymagała transportu z centrum miasta na plac powystawowy, ale także poszerzenia zakresu transportu miejskiego. W grę wchodziły interesy zarówno przedsiębiorstwa tramwaju konnego, jak i gazowni, które starały się zablokować powstanie elektrycznej konkurencji. Szczególnie aktywny w dyskusji był wybitny fachowiec, prof. Roman Gostkowski, który często wygłaszał wykłady oraz publikował artykuły naukowe i popularne na ten temat. Początkowo opowiadał się on za tramwajami elektrycznymi, ale potem zmienił zdanie i propagował tramwaje gazowe. Ważne głosy w dyskusji należały do prof. Romana Dzieślewskiego i Juliusza Hochbergera, którzy szczegółowo i precyzyjnie opracowali studium dowodzące wyższości tramwaju elektrycznego nad konnym. Ostatecznie w 1894 roku wprowadzono we Lwowie tramwaje elektryczne zasilane z napowietrznej sieci trakcyjnej. Był to jeden z pierwszych takich systemów transportu miejskiego w tej części Europy. Artykuł oparto głównie na prasie z epoki, a także na źródłach archiwalnych oraz literaturze przedmiotu.

---

The article presents an interesting case of the rivalry between various technical concepts for supplementing and eventually replacing horse-drawn trams in Lviv in the years 1888-1893. At that time, both the City Council and the local technical community discussed the introducing electric, but also steam, gas, and other types trams in the city. The clash was intense and took place under pressure, as Lviv was scheduled to host the Galician Land Exhibition in 1894, which required transport from the city center to the exhibition grounds, but also an extension of the city’s transport system. The interests of both the horse-drawn tram company and the gasworks, which sought to block the emergence of electric competition, were at stake. Particularly active in the discussion was the eminent professional, Professor Roman Gostkowski, who often gave lectures and published scientific and popular articles on the subject. Initially, he advocated electric trams, but le later changed his mind and promoted gas trams. Important voices in the debate belonged to Prof. Roman Dzieślewski and Juliusz Hochberger, who produced a detailed and precise study proving the superiority of the electric tramway over the horse-drawn tramway. Eventually, in 1894, electric trams powered by an overhead catenary network were introduced in Lviv. This was one of the first such urban transport systems in this part of Europe. The article is based mainly on period press, as well as on archival sources and literature on the subject.