Impact of legislative change on the classification of raw materials and building materials in terms of natural radioactivity

Natural radioactivity is present in the human environment to a greater or lesser extent, also in various types of raw or building materials. Monitoring of the concentration of natural radioactive isotopes of potassium 40K, radium 226Ra and thorium 228Th or 232Th in samples of raw and/or construction materials allows assessing the exposure of people to ionizing radiation emitted by these materials. Exceeding the limit value of the radioactive concentration index for raw and/or building materials, defined in the Ordinance of the Council of Ministers (Polish Journal of Laws/Dz.U. No. 33/2021), may result in an effective radiation dose greater than 1 mSv/year – the dose limit for the population. In Poland, pertinent legislation requiring the establishing of the natural radioactivity of raw and/or building materials dates back to the 1970s and has been changed several times by now. However, the most significant changes in the legislation have occurred recently. Due to the obligation of imposing the application of the provisions of the of European Council 2013/59/EURATOM of 5 December 2013 laying down basic safety standards for protection against risks arising from exposure to the effects of ionizing and repealing Directives 89/618/Euratom, 90/641/ Euratom, 96/29/Euratom, 97/43/Euratom and 2003/122/Euratom (the so-called BSS version), it was necessary to adopt an amendment to the Atomic Law. The implementation of the BSS Directive in Poland was issued on the basis of the resolution of the Parliament of June 13, 2019 amending the Atomic Law Act and the Fire Protection Act (Polish Journal of Laws/Dz.U. 2019, item 1593). The amendment of the Atomic Law Acts led to the harmonisation of regulations on radioactivity in raw and building materials between Poland and the Member States. This article presents the impact of an amendment of the Atomic Law and of the accompanying normative acts on the studies of the natural radioactivity of raw and construction materials, using the example of an analysis of the concentration of natural radioactive isotopes present in the coal combustion products (CCP), i.e. fly ash, slags and ash-slag mixtures.

---

Promieniotwórczość naturalna jest w mniejszym lub większym stopniu obecna w środowisku człowieka, w tym także w różnego rodzaju surowcach lub materiałach budowlanych. Monitorowanie stężenia naturalnych izotopów promieniotwórczych potasu 40K, radu 226Ra i toru 228Th lub 232Th w próbkach surowców i/lub materiałów budowlanych pozwala ocenić wielkość narażenia ludzi na promieniowanie jonizujące emitowane przez te materiały. Przekroczenie granicznej wartości wskaźnika stężenia promieniotwórczego w przypadku surowców i/lub materiałów budowlanych określonego w rozporządzeniu (Dz.U. z 2021 r. poz. 33) może spowodować otrzymanie przez człowieka większej efektywnej dawki promieniowania niż 1 mSv/rok, określonej dla ogółu ludności jako dawka graniczna. W Polsce przepisy prawne nakazujące oznaczenie promieniotwórczości naturalnej surowców i/lub materiałów budowlanych mają swój początek już w latach 70. XX w. i od tego czasu zmieniały się kilkukrotnie. Jednakże największe zmiany przepisów prawnych nastąpiły w ostatnim czasie. W związku z koniecznością wdrożenia wymagań wynikających z przepisów Dyrektywy Rady Europy 2013/59/EURATOM z 5 grudnia 2013 r. ustanawiającej podstawowe normy bezpieczeństwa w celu ochrony przed zagrożeniami wynikającymi z narażenia na działanie promieniowania jonizującego oraz uchylającej dyrektywy 89/618/Euratom, 90/641/ Euratom, 96/29/Euratom, 97/43/Euratom i 2003/122/Euratom (tzw. dyrektywy BSS) konieczna stała się kolejna nowelizacja ustawy – Prawo atomowe. Wdrożenie dyrektywy BSS w Polsce zostało dokonane na podstawie uchwalonej przez Sejm ustawy z 13 czerwca 2019 r. o zmianie ustawy – Prawo atomowe oraz ustawy o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U. z 2019 r. poz. 1593). Nowelizacja ustawy – Prawo atomowe do wymogów unijnych spowodowała ujednolicenie przepisów dotyczących promieniotwórczości naturalnej surowców i materiałów budowlanych w Polsce oraz w krajach członkowskich. W niniejszym artykule przedstawiono wpływ nowelizacji ustawy – Prawo atomowe i towarzyszących jej aktów normatywnych na badanie promieniotwórczości naturalnej surowców i materiałów budowlanych na przykładzie analizy zawartości naturalnych izotopów promieniotwórczych obecnych w ubocznych produktach spalania (UPS), tj. w popiołach lotnych, żużlach oraz w mieszaninie żużlowo-popiołowej.