Application of geometric parameters in texture analysis of traditional stone walls

The article presents the methodological basis of the proposed typology of façade textures for traditional rural and small-town buildings constructed of natural stone. Such structures can still be found in Poland, mainly in the Kraków-Częstochowa Upland, Lublin, Kielce, and Silesian regions, as well as further north, in the central part of the country. Increasingly, these types of buildings, due to their historical and architectural significance, are being protected by conservation efforts, revitalized, or designated as regional standards for contemporary construction projects. The premise for the undertaken research is the authors' belief that classical classifications of stone walls are too general to reflect their actual typological and regional diversity. The proposed methodology is based on determining geometric parameters, including the size and proportions of stone elements, their distribution in the wall, and the surface ratio of stone to mortar. The research was conducted on walls built of natural stone from the Uniejów area (central Poland). It involved the analysis of four selected textures roughly corresponding to wall types: wild, layered, regular and mosaic.

---

W artykule zawarto metodyczne podstawy projektowanej typologii tekstur elewacyjnych w tradycyjnych budynkach wiejskich i małomiasteczkowych murowanych z naturalnego kamienia. Obiekty takie występują w Polsce na wyżynach Krakowsko- zęstochowskiej, Lubelskiej, Kieleckiej i Śląskiej, ale też bardziej na północ od nich, w środkowej części kraju. Coraz częściej tego typu budynki, ze względu na znaczenie historyczne i architektoniczne, są obejmowane ochroną konserwatorską, podlegają rewitalizacji lub są wskazywane jako regionalny wzorzec dla współczesnych realizacji budowlanych. Przesłanką do podjęcia badań była zbyt ogólna, naszym zdaniem, postać klasycznych klasyfikacji murów kamiennych, aby mogły one odzwierciedlać faktyczne ich zróżnicowanie typologiczne i regionalne. Proponowana metoda polega na wyznaczaniu wskaźników geometrycznych, obejmujących wielkość i proporcje elementów kamiennych, ich rozmieszczenie w murze oraz powierzchniowy udział kamienia i zaprawy. Badania przeprowadzono na przykładzie murów wznoszonych z naturalnego kamienia pochodzącego z okolic Uniejowa (centralna Polska). Polegały one na analizie czterech wybranych tekstur w przybliżeniu odpowiadających typom muru dzikiego, warstwowego, rzędowego i mozaikowego.