Tytuł pozycji:
Wpływ globalnego ocieplenia na hydrodynamikę i biologię Wielkich Jezior Mazurskich (WJM) - homotermia wiosenna i jej skutki
Ekosystemy wodne są czułymi detektorami globalnego ocieplenia oraz towarzyszących mu zmian klimatycznych. Wzrost temperatury wpływa bezpośrednio zarówno na hydrodynamikę zbiorników wodnych jak i na bytujące w nich mikrobiocenozy, powodując kompleksowe i wielopłaszczyznowe zmiany w ich strukturze gatunkowej, aktywności fizjologicznej i wzajemnych relacjach. Prowadzi to do zmian i zaburzeń w funkcjonowaniu ogniw, łańcuchów i sieci troficznych, a w konsekwencji w przepływie materii i energii przez ekosystemy wodne. Okres wiosennego mieszania się wód (homotermii wiosennej) jest szczególnie istotny dla jezior dimiktycznych. Warunkuje on bowiem ich funkcjonowanie w okresie letnim. W artykule wykazano, że w latach 2000 - 2022 w głębokich jeziorach centralnej i południowej części Systemu Wielkich Jezior Mazurskich okres ten ulegał systematycznemu wydłużaniu. W położonym na północnym krańcu Systemu Jeż. Przystań tendencja ta była widoczna lecz słabiej zaznaczona. Jako, że w stosunkowo krótkich odcinkach czasowych efekty długookresowych zmian klimatycznych są skutecznie „maskowane" przez czynniki pogodowe określenie ich wpływu na fizyko-chemię. i biologię WJM jest trudne. Pomimo to w artykule przedyskutowano również potencjalne konsekwencje tego zjawiska: jego wpływ na hydrodynamikę wód jeziornych, parametry fizyko-chemiczne wody, mikroplankton jeziorny oraz łańcuchy i sieci troficzne. Jeziora Systemu WJM stanowią około 18% zasobów wód powierzchniowych Polski. Dlatego też choć tezy sformułowane przez autorów, skonfrontowane ze skutkami opisywanymi w dostępnej literaturze mogą skłaniać do polemiki to zainicjowanie dyskusji dotyczącej tego tematu wydaje się autorom ważne. Płynące z niej wnioski pozwolą bowiem na przygotowanie się na nadchodzące zmiany, zminimalizowanie ich niekorzystnego wpływu na System WJM a być może również na opracowanie sposobów wykorzystania ich skutków pozytywnych w biotechnologiach środowiskowych stosowanych dla rekultywacji i rewitalizacji głębokich zbiorników wodnych.
Aquatic ecosystems are sensitive detectors of global warming and accompanying effects of climate change. Increasing temperatures directly affect both the hydrodynamics of water bodies and the microbiocenoses that reside in them, causing complex and multifaceted changes in their species structure, physiological activity and interspecies interactions. This leads to changes and disturbances In the functioning of food links, chains and webs, and consequently the flow of matter and energy through aquatic ecosystems. The period of spring mixing of waters (spring homothermy) is particularly important for dimictic lakes. This is because it determines their functioning during summer period. The article shows that in the years 2000-2022 in the deep lake sof the central and southern part of the Great Masurian Lakes System, period of water mixing was systematically extended. In Lake Przystań, located at the northern edge of the System, this trend was also evident but much less pronounced. As the effects of long-term climate change are effectively "masked" by weather factors over relatively short time scales, deter-mining their impact on the physico-chemistry and biology of the WJM is difficult. Despite this, the article also discusses the potential consequences of this phenomenon: its impact on lake water hydrodynamics, water physico-chemical parameters, lake microplankton as well as on food chains and webs . The lakes of the WJM System account for about 18% of Poland's surface water resources. Therefore, although the theses formulated by the authors, confronted with ones described in the available literature, may be debatable, it seems important for the authors to initiate a discussion on this topic. This is because the conclusions drawn from it will allow to prepare for the coming changes, minimize their adverse effects on the WJM System and perhaps develop ways to use their positive effects in environmental biotechnologies applied to the reclamation and revitalization of deep water reservoirs.
Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki (2025).
