In Europe, half of the amount of sewage sludge from wastewater treatment plants (WWTPs) is used in agriculture, in Poland about 27%, respectively. Fertilizing products (compost or organic-mineral fertilizers) produced from sewage sludge are promise alternative for directly use of no-treated waste. The paper presents seasonal changes of Cu, Pb, Ni, Zn, Cr, Cd and Hg content in sewage sludge from different regions of Poland collected during one year. It was noted wide range of the metal amount in dependence on season and WWTPs capacity. The Cu concentration was from 0.4 to 784 mgkg-1 d.m., Ni from 0.25 to 1281 mgkg-1 d.m., Cd from 0.005 to 14.85 mgkg-1 d.m., Pb from 0.11 to 306.2 mgkg-1 d.m., Hg from<0.001 to 2.3 mgkg-1, Cr from 0.23 to 854 mgkg-1 and Zn from 11 to 4669 mgkg-1, respectively. It has been shown that Cu, Cd, Pb, Hg and Cr content did not exceed the permissible levels for agricultural purposes according to Polish law. There was no clear correlation between the heavy metal amount and the WWTP capacity, expressed as population equivalent (PE). However some increase trend in the case of Cu, Ni, Hg and Cr concentration at the higher PE value was found. It has been concluded that in spite relatively low level of heavy metals in Polish WWTPs, it may be limiting factor for production high quality fertilizers on the base of sewage sludge.
W Europie połowa ilości osadów ściekowych z oczyszczalni ścieków jest wykorzystywana w rolnictwie, w Polsce odpowiednio około 27%. Istnieje kilka przepisów prawa krajowego opartych na ramowej dyrektywie osadowej (86/278/EWG) ograniczających poziom zanieczyszczeń (głównie metalami ciężkimi) w przypadku bezpośredniego wykorzystania odpadów na powierzchni gleby. Jednak nowelizacja Dyrektywy Osadowej (i drastyczne obniżenie dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń) może ograniczyć, a nawet utrudnić bezpośrednie wykorzystanie osadów ściekowych do celów rolniczych. Stąd efektywne produkty nawozowe (kompost lub nawozy organiczno-mineralne) pochodzące z osadów ściekowych są dobrą alternatywą dla ponownego wykorzystania nieoczyszczonych odpadów. Na zawartość substancji toksycznych w osadach ściekowych mogą mieć wpływ różne czynniki, w tym obecność ścieków przemysłowych czy wielkość oczyszczalni. W pracy przedstawiono wyniki badań zawartości metali ciężkich (Cu, Pb, Ni, Zn, Cr, Cd, Hg) w osadach ściekowych analizowanych przez certyfikowane laboratoria, udostępnianych przez oczyszczalnie ścieków z różnych regionów Polski, pobranych w ciągu jednego roku. Uzyskane wyniki wskazały na bardzo szerokie przedziały zawartości poszczególnych pierwiastków w suchej masie osadu. Stężenie Cu mieściło się w zakresie od 0.4 do 784 mgkg-1 s.m., Ni od 0.25 do 1281 mgkg-1 s.m., Cd od 0.005 do 14.85 mgkg-1 s.m., Pb od 0.11 do 306.2 mgkg-1 s.m., Hg od < 0.001 do 2.3 mgkg-1, Cr od 0.23 do 854 mgkg-1 i Zn od 11 do 4669 mgkg-1. Wykazano, że zawartość Cu, Cd, Pb, Hg i Cr nie przekraczała dopuszczalnych poziomów użytkowania rolniczego zgodnie z polskimi przepisami. Nieliczne były przypadki przekroczenia ilości niklu i cynku. Nie stwierdzono wyraźnej korelacji między minimalną i maksymalną ilością metali ciężkich a wielkością oczyszczalni wyrażoną przez równoważną liczbę mieszkańców (RLM). Zaobserwowano jednak pewien trend wzrostowy w przypadku stężeń Cu, Ni, Hg i Cr przy wyższych wartościach RLM. Ponadto odnotowano sezonowe zmiany zawartości metali ciężkich w osadach ściekowych oraz sezonową zmienność poziomów poszczególnych pierwiastków. Stwierdzono, że pomimo stosunkowo niskiego poziomu metali ciężkich, może to być czynnikiem ograniczającym produkcję wysokiej jakości nawozów na bazie osadów ściekowych.
Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki (2025).
