Zespół dworski jako integralny element krajobrazu wsi. Problemy ochrony i współczesnego użytkowania (na wybranych przykładach z Polski południowej)

Przedmiotem pracy są zespoły pałacowo-parkowe i dworsko-parkowe rejonu Beskidu Niskiego i Pogórza. Opisano zasady lokalizacji założeń: wybór miejsca, usytuowanie względem rzek i głównych dróg oraz wzajemne powiązanie poszczególnych elementów z uwzględnieniem układu wodnego, komunikacji, ogrodu ozdobnego oraz części gospodarczej: zabudowań i ogrodów użytkowych. Zaprezentowano też współczesne problemy funkcjonowania w krajobrazie, użytkowanie tych obiektów, a w szczególności parków ozdobnych oraz projekty rewaloryzacji.

---

This work is devoted to palaces and parks as well as manor and park estates located in the region of Beskid Niski and Pogórze. It provides a description of the principles applied in the course of establishing estate grounds, such as selection of a proper place, location in relation to rivers and main roads as well as interrelations between specific elements, taking into consideration water systems, transportation links, ornamental gardens and farm buildings, i.e. outbuildings and utility gardens. Furthermore, the article offers a presentation of the current problems related to these estates and their place in the landscape, making use of these sites, in particular decorative parks, as well as restoration projects.