Naturalne radionuklidy w surowcach, półproduktach i płytkach ceramicznych

W pracy przedstawiono wyniki analizy naturalnej promieniotwórczości surowców, półproduktów i gotowych produktów ceramicznych wyrabianych na terenie Polski. Surowce stosowane w przemyśle ceramicznym zawierają naturalne radionuklidy, których aktywność niekiedy przekracza średnie ich poziomy w glebie [1]. Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 2 stycznia 2007 [2] do oceny przydatności materiałów budowlanych wykorzystuje się tzw. współczynniki f1 i f2. Do analizy wykorzystano nie niszczącą metodę spektrometrii gamma (z detektorem HPGe). Najwyższe stężenia naturalnych radionuklidów zaobserwowano dla skalenia i glin (najniższe zaś dla piasku kwarcowego). Gotowe do zastosowania produkty z większym udziałem skalenia i glin wykazują wyższe wartości zarówno współczynnika f1 jak i f2. Otrzymane wartości współczynnika f1 od 0,06 do 1,36 natomiast dla f2 od 8,6 do 379,3 Bq/kg. Dla porównania załączono wyniki analiz płytki importowanej, w której zaobserwowano znacznie wyższe wartości współczynników f1 i f2. Analizy płytek krajowych potwierdzają, możliwość stosowania ich jako materiały wykończeniowe na zewnątrz i wewnątrz budynków.

---

The natural radionuclides originated from uranium and thorium series as well potassium isotope 40K occur in raw materials used for production of different ceramic items. According to the Polish law the radioactivity of all building materials should comply with limits for the total activity determined by so called coefficient f1, as well as of 226Ra should be below the value 200 Bq/kg (so called f2-coefficant). In practice, some mineral components used in ceramic industry may contain the nature activities remarkably higher than those observed in surface soil. In this work, an analysis of natural radionuclides in some raw materials is presented by-products and commercially available products in Poland. Concentration of the most important radionuclides: 40K, 228Th, 226Ra and 210Pb was detected by gamma-ray spectrometry method and HPGe detector. The observed values of f1, coefficient ranged from 0.06 to 1.36 and from 8.6 to 379,3 Bq/kg for f2. The highest activity concentrations have been observed for the feldspar and some clay samples, while the Iowest values were typical for the quartz sand samples.