Zwietrzelina sjenitowa z Dolnego Śląska jako cenny surowiec dla przemysłu ceramicznego

Aktualnie w Polsce, podczas realizacji dużej liczby inwestycji strukturalnych, wzrasta zapotrzebowanie na różnego rodzaju kruszywa mineralne. Z tego powodu wzrasta również liczba eksploatowanych złóż tego typu. Niejednokrotnie podczas wytwarzania kruszyw powstają frakcje drobnoziarniste nieprzydatne do zastosowania jako kruszywo, a mogące być potencjalnymi surowcami dla przemysłu ceramicznego. Prezentowany artykuł przedstawia wyniki badań surowca typu skaleniowo-kwarcowego o nazwie handlowej „Sjenit zwietrzelina” pochodzącego z firmy Multi-Krusz z Wałbrzycha. Materiał ten znajduje się w warstwie zalegającej nad eksploatowanym złożem sjenitu do produkcji kruszyw i obecnie trafia na hałdę jako odpad produkcyjny. Uzyskane w Katedrze Technologii Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych AGH wyniki badań tego surowca wskazują na możliwość zastosowania go w różnych technologiach ceramicznych. Surowiec „Sjenit zwietrzelina” nadaje się do produkcji wyrobów ceramiki kanalizacyjnej, klinkierowej, kamionkowej, fajansowej i budowlanej. W zależności od stosowanej temperatury wypalania może pełnić rolę surowca schudzającego, topnikowego czy barwiącego. Jego dodatek jako składnik receptury mas może się zmieniać od kilku do ponad 90 % mas., przy zakresie temperatur wypalania od 1000 do blisko 1200°C. Możliwość jego zastosowania ogranicza wysoka zawartość tlenku żelaza i skłonność do pęcznienia w najwyższych temperaturach.

---

At present in Poland, during execution of a large number of structural investments, the demand grows up on different kind mineral crushed aggregates. As a result, a number of exploited deposits of that type also increases. During the aggregate production, some wastes are generated many a time, which are not suitable for the aggregate application, but can be applied as a raw material to produce different kinds of ceramic wares. The presented paper shows the results of investigations concerning feldspar-quartz material called “Sjenit zwietrzelina” (a kind of weathered syenite) from Multi-Krusz Company from Wałbrzych (Poland). This material makes up a layer over the exploited deposit and now is treated as a waste and dumped. The results of investigations carried out at the Department of Ceramic Technology and Refractory Materials AGH-UST show that there is a possibility to apply this material in different ceramic technologies, for example for the production of sewerage ceramic ware, stoneware, faience ceramics and building ceramics. Depending on the applied temperature, this raw material can be used as a leaning material, fluxing agent or colour agent. Its addition as a component of body recipes can vary between a few to over 90 wt.% within the range of firing temperatures from 1000 to almost 1200°C. The large content of iron oxide and bloating properties at elevated temperatures limit the possible applications.