Zrównoważone zagospodarowanie przestrzenne miejscowości pielgrzymkowych

Podróże pielgrzymów są uważane za nie tylko szczególną, ale i najstarszą formę turystyki. Obecnie ta forma "podróżowania i modlitwy" przeżywa prawdziwy renesans; tylko w Polsce ruch pielgrzymkowy obejmuje 6 milionów osób w skali roku, w szczególności kierujących się do sanktuariów maryjnych. Turystyka religijna wymaga, tak jak i inne formy turystyki, zaspokojenia podstawowych potrzeb (bazy noclegowej i gastronomicznej, usług komunikacji i handlu). Zarówno brak odpowiedniego zagospodarowania turystycznego w miejscowości pielgrzymkowej jak i dążenie do zaspokojenia potrzeb recepcyjnych za wszelką cenę, może doprowadzić do znaczących konfliktów przestrzennych i społecznych. Wymykające się spod kontroli, nieprzemyślane lokalizacyjnie lub zbyt brutalne dla środowiska inwestycje mogą wpływać niekorzystnie na sanktuarium: zagrażając walorom środowiska przyrodniczego i kulturowego, zakłócając spokój i majestat sacrum, utrudniając życie codzienne mieszkańców. Dlatego wydaje się koniecznym wyróżnianie stref o chakterystycznej funkcji i programie: "przestrzeni sacrum" (sanktuarium i jego otulina); "przestrzeni obsługi turystycznej"(w której powinny znajdować się wszystkie elementy podstawowego zagospodarowania turystycznego); "zespołu mieszkaniowego" (ludności nie zaangażowanej w obsługę pielgrzymów). Strefy funkcjonalne, chociaż różniące się programem, powinny być komunikacyjnie powiązane i harmonijnie współdziałające. Granice dla wielkości bazy turystycznej powinna określać indywidualnie dla każdego ośrodka wyliczona "pojemność turystyczna", oznaczająca maksymalną liczbę pielgrzymów jaką jest w danym czasie w stanie przyjąć ośrodek recepcyjny (bez obawy zagrożenia zrównoważonego funkcjonowania miejscowości).

---

Religious tourism requires fulfillment of basic needs (the hostel base and gastronomy, the services of transport and trade). Both the lack of suitable tourist infrastructure and too intensive development of these services should cause serious spatial dysfunctions, as: threatening the values of natural and cultural environment, disturbing majesty of sacrum, making difficult the local society everyday life. The chance of sustainable development of sacred places is creation of zones with characteristic function and program: ,, sacrum" (shrine and its surrounding); ,, space of tourist service" (with all elements of basic tourist infrastructure); ..housing estate": (with all necessary services). These functional zones, though differing with program, should be related and harmoniously co-operating. Spiritual places differ as place of cult (various history and tradition, landscape and local identity). The sustainable development of tourist functions in pilgrimage localities requires individual, detailed studies and analyses' to propose the solution adapted both to spatial structure, identity of its cultural scenery and to the size of pilgrimage movement.