Pierwsza wzmianka o enzymach glebowych miała miejsce w 1899 r. (Woods), ale do roku 1950 nie zanotowano w dziedzinie enzymologii gleby znacznego postępu. Pierwszymi enzymami wykrytymi w glebie były: katalaza, peroksydaza, ureaza i fosfatazy. W 1963 r. miało miejsce wyizolowanie i oczyszczenie pierwszego enzymu glebowego, którym była ureaza. Powszechnie wiadomo, że zarówno mikroorganizmy, jak i rośliny i fauna glebowa wydzielają enzymy do środowiska glebowego. Gleba zawiera wolne enzymy zewnątrzkomórkowe, enzymy zaadsorbowane stabilizowane przez 3-wymiarową sieć minerałów organicznych i mineralnych oraz enzymy wewnątrzkomórkowe, występujące w żywych i rozmnażających się komórkach mikroorganizmów. Białkowy charakter enzymów powoduje, że reagują one szybko i wyraźnie na różne czynniki środowiskowe, zarówno naturalne, jak i antropogeniczne. Jest to jedną z przyczyn dla których aktywność enzymatyczna jest rozpatrywana jako dobry wskaźnik aktywności mikrobiologicznej, także dlatego że jest ona ściśle związana z biogeochemią przemian C, N, P i S. W związku z powyższym aktywność enzymatyczną można traktować jako wskaźnik stanu środowiska glebowego przy diagnozowaniu: (i) żyzności i produktywności gleby, (ii) kierunku i szybkości przemian związków organicznych, (iii) oddziaływania zanieczyszczeń glebowych (metali ciężkich, pestycydów, kwaśnych deszczy, ropopochodnych). Do oceny stanu biologicznego gleby wykorzystuje się zarówno ogólne parametry biochemiczne (zawartość węgla biomasy mikrobiologicznej - MBC, hydrolizę fluoresceiny - FDA, zawartość ATP, aktywność dehydrogenaz glebowych) oraz grupę specyficznych parametrów biochemicznych (aktywność enzymów hydrolitycznych, takich jak fosfatazy, ureaza, b-glukozydaza). Właściwości biochemiczne gleby mogą być stosowane zarówno jako wskaźniki indywidualne, a także jako złożone wyrażenia będące wynikiem różnorodnych przekształceń matematycznych i obliczeń statystycznych. Kompleksowe wyrażenia, dla sformułowania których wykorzystano różne parametry glebowe, wydają się najbardziej odpowiednie dla oceny żyzności gleby, chociaż ich użycie jest ograniczone dla danego obszaru oraz warunków siedliskowych dla których zostały opisane. Największym problemem związanym z wykorzystaniem parametrów biologicznych jako wskaźników stanu środowiska glebowego jest brak wartości referencyjnych oraz różne zachowanie tych parametrów w różnych warunkach agroekologicznych. Dlatego też dla opracowania uniwersalnego wskaźnika stanu środowiska glebowego wskazane jest przetestowanie różnych typów gleb, występujących w różnych warunkach geograficznych i w różnym systemie użytkowania.
The first known report on enzymes in soils was presented in 1899 (Woods), but no significant progress occurred in the area of soil enzymology up to 1950. The first enzymes detected in soils were catalase, peroxidase, urease and phosphatase. In 1963 the first soil enzyme, urease, was extracted and purified. It is a common knowledge that both microorganisms and plants as well as soil fauna release enzymes into the soil environment. The soil contains free extracellular enzymes, immobilized extracel-lular enzymes stabilized by three-dimensional network of organic and mineral colloids, and intracellular enzymes that are kept within microbial cells. The protein nature of enzymes makes them very sensitive to various environmental factors and therefore they respond both to natural and anthropogenic agents very ąuickly and clearly. It is one of the reasons that soil enzymatic activity is considered a good measure of soil microbiological activity, also because of the fact that it is closely related to the biocycles of C, N, P and S. Ali those findings put together allowed to use activities of soil enzymes as indices of soil environment status to diagnose: (i) soil fertility and productivity, (ii) the direction and the velocity of organic compounds transformation, (iii) the impact of soil contaminants (heavy metals, pesticides, acid rains, oil derivatives, etc.). The assessment of soil biological status includes both the group of general biochemical parameters (microbial biomass carbon - MB-C, FDA hydrolysis, ATP content, soil dehydrogenases, N mineralization potential) and the group of specific biochemical parameters (the activity of hydrolytic enzymes, such as phosphatase, urease, b-glucosidase). Biochemical properties can be applied both individually, as simple indices, or in combinations in complex equations derived from mathematical combinations or the application of statistical evaluations. Complex expressions, in which different properties are combined, are thought to be highly suitable for assessments of soil quality, although their use is limited to the area and situation in which they have been described. The greatest problems posed by the use of enzymes and other biochemical properties as soil status indicators include the lack of reference values, and the contradictory behavior shown by these properties under different circumstances. For this reason, working out of soil status indicators of general use, with careful consideration of different soil types, under diverse geographic conditions with various soil uses and management, is urgently required.
