Ocena współczynników rozszerzalności liniowej oraz temperatur krytycznych stopów modelowych stali konstrukcyjnych i narzędziowych z manganem, krzemem i chromem

W artykule wyznaczono współczynniki rozszerzalności liniowej stali konstrukcyjnych i narzędziowych o zróżnicowanej zawartości manganu, krzemu i chromu. Badania wykonano metodą dylatometryczną na stopach modelowych charakteryzujących się zmiennym stężeniem manganu, krzemu lub chromu oraz stałym stężeniem węgla i pozostałych pierwiastków stopowych (tab. 1-3). Współczynniki rozszerzalności liniowej wyznaczano w stanie po wyżarzaniu zmiękczającym na sferoidyt stopów, wcześniej zahartowanych z zakresu jednorodnego austenitu (tab. 4, rys. 2). W artykule wyznaczono także temperatury krytyczne przemian fazowych zachodzących przy nagrzewaniu (Ac1p , Ac1k, Ac3, Accm) i chłodzeniu (Ar1p, Ar3, Ar1k, Arcm) (tab. 5) ww. stopów. Uzyskane wyniki badań mają duże znaczenie poznawcze oraz będą mogły być uwzględnione przy projektowaniu składów chemicznych nowych stali narażonych na przykład na zmęczenie cieplne.

---

In this paper the evaluation of linear expansion of a structural and tool steels containing manganese, silicon and chromium is presented. Inves-tigations were carried out on model alloys characterized by variable con-tents of manganese, silicon or chromium and fixed content of carbon and other alloying elements (Tab. 1-3). The coefficient of linear expansion was measured for the spheroidized alloys previously ąuenched from the austenitizing temperaturę (Tab. 4, Fig. 2). The critical temperatures of the steel's phase transformations taking place during heating (Ac1s, Ac1f, Ac3, Accm) and cooling (Ar1s, Ar1f, Ar3, Arcm) was also analyzed (Tab. 5). Obtained results are of very cognitive significance and they can be used during designing of the chemical compositions of new steels exposed to thermal fatigue damage.