Modernistyczna architektura przemysłowa początków XX wieku i jej rola w urbanistycznym rozwoju Lublina

Artykuł przedstawia najważniejsze obiekty i założenia przestrzenne związane z przemysłem, jak również nowopowstające lub przekształcane elementy infrastruktury miejskiej, mające znaczący wpływ na ogólny kształt Lublina w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Wybrane realizacje nie zawsze w sposób oczywisty kojarzą się z modernizmem międzywojennym a „modernizm", rozumiany jest szerzej, nie tylko jako styl architektoniczny, ale również jako myśl urbanistyczna i planistyczna. Świadome podejście do planowania przestrzennego prowadzi do wyznaczenia w mieście terenów zróżnicowanych funkcjonalnie: o charakterze mieszkalnym, przemysłowym, rekreacyjnym itd., a także porządkowania układu komunikacyjnego, regulacji ulic i w konsekwencji wyznaczenia kierunków rozwoju miasta. Lublin objęty był założeniem „kompleksowej regulacji" - wyznaczono nowe linie zabudowy, powstały przepisy odnośnie sposobów zabudowy parceli i wysokości poszczególnych budynków. Modernizm przejawiał się także w wizerunku miasta, odbieranym bezpośrednio przez mieszkańców: znikające z przekrojów ulic rynsztoki zastępowane były kanalizacją sanitarną, likwidowane słupy trakcji telefonicznej - podziemną instalacją telefoniczną, na ulicach pojawiły się elektryczne latarnie. Lokalizacja terenów przemysłu była kluczowa dla kierunków dalszego rozwoju miasta. Powstałe wówczas budynki mają cechy funkcjonalnej architektury modernistycznej i są obecnie ważnym elementem dziedzictwa kulturowego.

---

The article presents those major objects and space concepts related to industry, as well as newly developing or transformed elements of city's infrastructure, which have shaped the general appearance of Lublin.(which had a significant role in shaping the appearance of Lublin) in the period of time in between the two World Wars. The selected structures aren't always tied to modernism of 1920s and 1930s in a most evident way, and the term "modernism" is extended beyond merely an architectural style and includes in its meaning an urban and planning idea. The conscious approach to the organization of space leads to the assignment of diversified functions to different areas of the city (such as residential, industrial, recreational etc.), and also organization of communication system, street regulations, and eventually to setting the direction of the course of the city's development. Lublin was subject to the "complex regulation" concept. The new development lines were drawn and new regulation concerning the fashion and height of structures in specific lots. Modernistic appearance was also noticeable to the citizens. The gutters were being replaced by sewage system, and telephone tracts were being hid underground. The streets were being furnished with electric street lamps. The key factor in the future development of the city was the localization of the industrial areas. The buildings that were raised during that time have features of a modern functional architecture and became a cultural heritage of the city.