Badania modelowe poprzecznych łożysk ślizgowych

Projektowanie łożysk ślizgowych wymaga poznania związków przyczynowo-skutkowych zachodzących w tego typu węzłach tarcia. W wyniku zużycia zmienia się makro- i mikrogeometria łożyska ślizgowego, a w konsekwencji zmienia się geometria szczeliny smarowej filmu olejowego. Zmiany te mają znaczący wpływ na statyczne i dynamiczne właściwości hydrodynamicznych łożysk ślizgowych. Wraz ze zużyciem zmieniają się charakterystyki tribologiczne pracy węzła: oporów ruchu (momentu tarcia), temperatury łożyska i warunków smarowania występujących w styku czop-panewka. W tradycyjnych łożyskach ślizgowych czopy wału wykonane są ze stali, a materiałem przeciwciernym panewki jest stop łożyskowy. Własności tego stopu decydują w głównej mierze o pracy łożyska w warunkach tarcia mieszanego, dlatego odpowiedni dobór stopu łożyskowego ma istotne znaczenie. Badano wpływ zużycia na charakterystyki tribologiczne pracy łożyska ślizgowego. W pracy przedstawiono wyniki badań łożysk ze stopu łożyskowego L83 i L16 we współpracy ze stalowym czopem. W badaniach zainicjowano metodę pomiaru zużycia opartą na pomiarach zarysu okrągłości wewnętrznej powierzchni łożyska ślizgowego.

---

Design process of journal bearings requires the knowledge of relations between the operation conditions and resulting characteristics of these friction couples. As result of wear, there are changes of macro- and microgeometry of bearing and the following changes of the oil film geometry. The wear affects the static and dynamic properties of hydrodynamic journal bearings, i.e. power loss (friction torque), bearing temperature and lubrication conditions between the journal and bush. Classic journal bearings have the steel journal and the antifriction material of bush is the bearing material. Properties of bearing material influence the bearing operation under mixed friction condition, and it means, that the choice of proper bearing material is very important. An effect of wear on the tribological characteristics of bearing operation was investigated. The paper presents the results of the investigation of bearings with the steel journal and the bearing material L83 and L16. The method of wear measurement based on the inner roundness of bearing surface has been developed.