Determinanty wyboru i walidacji metody analitycznej w badaniach materiałoznawczych

Projektowanie nowych gatunków stopów metali o ściśle określonych właściwościach, determinujących konkretne aplikacje i opracowanie technologii ich wytwarzania, wymaga prowadzenia szeregu badań w obszarze analityki, zarówno w zakresie określania ich składu chemicznego, jak i fazowego. Złożony skład chemiczny i zmieniający się zakres stężeń oznaczanych pierwiastków stanowi ważny czynnik i siłę napędową w rozwoju metodologii badań w obszarze analityki materiałowej, owocujących powstaniem zarówno nowych metod lub modyfikacji metodycznych, techniczno-aparaturowych, a także postępem prac w zakresie przygotowania próbek do analiz. W pracy przedstawiono najważniejsze czynniki, które determinują wybór metody analitycznej we współcześnie realizowanych badaniach materiałoznawczych. Wykazano, że wybór metody analitycznej stanowi wypadkową czterosegmentowego układu, obejmującego złożony zespół czynności od sformułowania zadania badawczego poprzez studia literaturowe, uwzględniając równocześnie kwalifikacje i doświadczenia personelu oraz bazę techniczno-aparaturową laboratorium. Scharakteryzowano również proces walidacji metody analitycznej wraz z parametrami oraz podano ramową procedurę walidacji. Zwrócono też uwagę na znaczenie uwarunkowań ekonomicznych wyboru metody analitycznej, eksponując przede wszystkim rolę kosztów inwestycyjnych i eksploatacyjnych. Przedstawiono graficznie i omówiono współzależność rozwoju inżynierii materiałowej i metalurgii oraz analityki materiałowej.

---

For the production of different multielement alloys with given physical and mechanical properties or for designing different kinds of materials with defined work parameters, the essential factor is to carry out the chemical and phase analysis of these alloys. The composed chemical composition and variable in wide range of alloying elements concentrations are very important factors in the development of materials science analytics. In this paper are presented the most important factors which determine selection of analytical method of materials science research realized in modern times. It is proved that selection of analytical method is resultant of four-segment system: research problem, review of references, qualification and experience of personnel and laboratory equipment. The process of analytical method validation was characterized and its general procedure was given. It is paid attention to the importance of economical conditions on the selection of analytical methods, exposing the capital and operating costs. The interpendence of material analytics and material engineering development is described and presented on the scheme.