Nowe metody badania wpływu olejów smarowych na zacieranie, pitting i mikropitting kół zębatych

W artykule przedstawiono trzy nowe metody badania olejów smarowych na stanowisku przekładniowym typu FZG. Metody zostały opracowane w Gear Research Center (FZG) Uniwersytetu w Monachium. Metoda pierwsza, oznaczona A10/16,6R/120, dotyczy różnicowania olejów smarowych pod względem ich wpływu na zacieranie. Jest ona prowadzona w znacznie ostrzejszych warunkach niż popularna metoda badania zacierania A/8,3/90. Stwierdzono, że nowa metoda ma lepszą rozdzielczość i pozwala rozróżnić samochodowe oleje (do przekładni mechanicznych) klasy jakościowej APIGL-3 od olejów klas wyższych (GL-4 i GL-5). Druga z metod, oznaczona PT C/10/90, dotyczy badania wpływu olejów smarowych na powierzchniową trwałość zmęczeniową (ang. pitting) testowej przekładni zębatej. Stwierdzono, że pozwala ona uzyskać - pomimo dużych rozrzutów wyników nieodłącznych w badaniach zmęczeniowych - "oczekiwaną" formę zużycia, czyli wykruszenie zmęczeniowe, a inne formy zużycia (mikropitting, zacieranie) mają znaczenie drugorzędne bądź nie występują wcale. Ostatnia z metod dotyczy badania wpływu olejów smarowych na mikropitting i jest oznaczona GT-C/8,3/90. Stwierdzono, że pozwala ona uzyskać "oczekiwaną" formę zużycia, jaką jest mikropitting, a inne formy zużycia (pitting, zacieranie) nie występują wcale. W artykule opisano również stanowisko T-12U do kompleksowych badań przekładni zębatej, opracowane i wytwarzane w ITeE - PIB w Radomiu, a także wyniki badań wybranych olejów przekładniowych.

---

The authors present three new methods for the testing of lubricating oils using a gear test rig. The methods have been developed in the Gear Research Center (FZG) at the Technical University of Munich. The first test method, denoted as A10/16,6R/120, is intended for differentiating between oils from the point of view of their EP (extreme-pressure) properties. It is carried out under more severe test conditions than the popular scuffing test method A/8,3/90. It has been shown that the new test method has a better resolution and makes it possible to differentiate between automotive gear oils (for mechanical transmissions) of API GL-3 performance level and oils of higher level (GL-4 and GL-5). The second test method, denoted as PT C/10/90, is intended for investigation of an influence of lubricating oils on surface fatigue (pitting) of test gears. It has been shown that - despite big scatter of results, typical of surface fatigue tests - the method makes it possible to obtain a 'desired' form of wear, i.e. pitting, while other forms of wear (micropitting, scuffing) are of minor significance or do not appear at all. The last test method, denoted as GT-C/8,3/90, concerns investigation of an effect of lubricating oils on micropitting of test gears. It has been shown that the method makes it possible to obtain a 'desired' form of wear, i.e. micropitting, while other forms of wear (pitting, scuffing) do not appear at all. A new test rig T-12U for comprehensive gear testing, designed and manufactured by ITeE-PIB in Radom, as well as results for selected gear oils have been also presented in the paper. The presented gear test methods become more popular in the laboratories of the biggest producers of lubricating oils in the world. Their standardization is in progress. So, the test methods could be very helpful also in the R&D petroleum laboratories in Poland; their implementation in this sector seems to be highly desired.