Przekształcenia Kazimierza Dolnego w XIX i XX w.

Zmierzch świetności Kazimierza następuje w II poł. XVII wieku, czego powodem były zniszczenia szwedzkie w poł. XVII w., a także odsuwanie się koryta Wisły powodujące upadek portu zbożowego. Upadek pogłębiły zniszczenia z okresu I wojny światowej. Ucierpiała zwłaszcza płn.-zach. pierzeja rynku oraz ulice Nadrzeczna i Senatorska. Stan unaocznia fotograficzna dokumentacja wykonana w 1916 roku przez Koło Lubelskie Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości, które przyczyniło się do odbudowy części miasta pod nadzorem powołanego w Kazimierzu konserwatora - Jana Koszczyc-Witkiewicza. Epizod ten był pierwszą próbą wyjścia poza administracyjną strukturę państwowej służby konserwatorskiej w celu objęcia opieką miejsca o wyjątkowych wartościach. Wśród twórców projektujących w mieście w okresie międzywojennym wymienić należy Karola Sicińskiego. Do ważnych faktów należy przywrócenie miastu w 1927 roku praw miejskich oraz zainteresowanie ze strony artystów. Bywał tu Władysław Ślewiński, studenci Tadeusza Pruszkowskiego - późniejsi współzałożyciele "Bractwa św. Łukasza", a także założyciel "Szczepu Rogate Serce" Stanisław Szukalski. Zniszczenia podczas II wojny światowej były powodem skierowania do Kazimierza Dolnego, jako Pełnomocnika Rządu - Karola Sicińskiego. Jego zadanie obejmowało odbudowę miasta i ratowanie ocalałych zabytków architektury, czemu miał sprostać, jako prowadzący jednoosobowo w latach 1947-1958 Państwową Pracownię Konserwatorską.