Zabudowa gniazdowa sięga swoim rodowodem osady plemiennej o charakterze wspólnotowym, która w swej pierwotnej postaci stanowiła przestrzenne wyobrażenie najważniejszego archetypu: koła z zaznaczonym centatm. Dzięki domkniętej formie założenia, zapewniającej poczucie bezpieczeństwa, układy grupowe mogą tworzyć przestrzeń wspólnot lub asocjacji. Model wspólnotowy występuje obecnie w zespołach mieszkaniowych społeczności żyjących we wspólnotach: religijnej i plemiennej (np. afrykańskie impluvium w południowym Senegalu), rodzinnej (np..niektóre tradycyjne założenia norweskie) lub sąsiedzkiej (np. australijskie union), gdzie mieszkańcy całkowicie rezygnują z działek indywidualnych na rzecz przestrzeni wspólnie użytkowanej. Czynnikami integrującymi sąsilne więzi terytorialne, wynikające ze wspólnego podporządkowania się jednostek tradycji i interesom ogółu. Model ten jest cechą grup społecznych zamkniętych i stabilnych. Niektóre założenia budowane w przeszłości dla wspólnot religijnych, z czasem przekształciły się w zespoły zabudowy wielorodzinnej, tworząc przestrzeń wspólnot sąsiedzkich. Doskonałym przykładem tego typu rozwiązań są niderlandzkie begijnhojy-podwórza beginek. Hojjes - niewielkie dziedzińce wypełnione zielenią, otoczone domami zwróconymi szczytami do centrum układu, były budowane od XIII w. z inicjatywy kościoła katolickiego, zamożnych mieszczan lub rady miejskiej dla ubogich i osób starszych. Stanowiły one rodzaj przytułków, wydzielonych, poprzez domkniętą formę założenia, od reszty miasta. W takim odosobnieniu chętnie mieszkały też kobiety, które choć nie składały pełnych ślubów - wiodły życie zakonne, mając często do dyspozycji własną kaplicę w obrębie zespołu. Nazywano je beginkami - zamieszkałe przez nie hojjes natomiast - begijnhofami. Tego typu założenia mieszkaniowe powstawały na obszarze należącym obecnie do północnej Belgii i Holandii, który aż do końca XVI w. pozostawał w granicach jednego państwa.
Hofjes are small green courtyards surrounded by houses with gables turned towards the centre - they have been built since the 13lh century for the poor and the old. They were autonomous complexes, isolated from the rest of the town. Women, who had chosen religious life, lived in them willingly (even if they had not taken all their vows). Often, they had their own chapel. These women were called begins, and the hofjes where they lived -Beginhofs. Renovated and restored, Belgian and Dutch hofjes are attractive places to live in up to this day. Some of them were adapted for housing: blocks of flats, student flats and flats for elderly people. The territory occupied by a Begijnhof was named a beginage. It consisted of individual houses concentrated around an internal courtyard - a garden, a chapel and rooms for collective work. A stone portal of a unique form accentuated the entrance to the complex. The abode of the community already began in the green- courtyard - the communal garden. A characteristic feature of all the Dutch hofjes is the individu^lisation of particular houses in the complex. The main difference among them is their width, the look of the facades and the functional solution of the interiors. The best preserved objects of this type are Begijnhofs in: Brugge, Lier, Diest, Leuven, Kortrijk, Diksmuide, Gent, Oudenaarde, Aalst, Dendermonde, Antwerpen, Hoogstraten, Turnhout, Herentals, Mechelen, Tongeren, St. Truiden, Hasselt, Zontleeuw, Tiennen, Aarschot, and Amsterdam. The complex of blocks of flats named "De Poesje" in Antwerp (arch. Roger Groothaert, 1998) is a contemporary version of a Begijnhof designed as a social dwelling place with an extended area of common use. Hofjes create a spatial area where basic elements of a neighbourly bond may be observed: a limited number of dwellers, a defined territory of action, a point of integration (the central place), and organized care of the offspring.
