Idea projektowania uniwersalnego w planowaniu przestrzennym

Dostosowanie przestrzeni miejskiej do możliwości ludzi niepełnosprawnych uznano w większości krajów świata za obowiązek. W Polsce dopiero na początku lat osiemdziesiątych zwrócono uwagę na konieczność zapewnienia osobom niepełnosprawnym możliwości samodzielnego poruszania się w obszarach zurbanizowanych [2]. Dzisiaj takie projektowanie przestrzeni miejskiej, by mogli z niej korzystać wszyscy użytkownicy, jest już oczywiste. W 1994 roku w ustawie o zagospodarowaniu przestrzennym i ustawie Prawo Budowlane pojawiły się na ten temat pierwsze regulacje prawne. Następuje stopniowa zmiana spojrzenia na niepełnosprawność; przestaje ona być postrzegana jako stan chorobowy i wyrok skazujący na beznadziejną wegetację pod opieką innych osób. Dostrzega się nareszcie i w Polsce, że osoby niepełnosprawne chcą i mogą się w życiu realizować, kształcić, mogą podejmować pracę zgodną z ich wykształceniem i pełnić te same role społeczne jak osoby pełnosprawne. Niestety, wiele jest jeszcze barier kulturowych, społecznych, i urbanistyczno-architektonicznych, które spowalniają integrację społeczną tych osób z resztą społeczeństwa. Niestety, owa integracja nie tylko przebiega powoli, ale i napotyka na wiele trudności. O ile wykorzenienie uprzedzeń społecznych w stosunku do osób niepełnosprawnych jest procesem długotrwałym i trudnym, o tyle usuwanie barier przestrzennych i udostępnianie w coraz większym stopniu miejskiego środowiska mieszkalnego [1], [4] przez projektantów różnych dziedzin, w tym planistów przestrzennych i urbanistów, jest możliwe. Jednym ze sposobów dostosowywania przestrzeni miejskiej do potrzeb osób niepełnosprawnych jest wprowadzanie zasad "projektowania uniwersalnego" do architektury, planowania przestrzennego i projektowania przedmiotów codziennego użytku.

---

The adaptation of urban space to the potentiality of disabled persons has been recognized as a duty in many countries. The introduction of the principles of "universal designing" into architecture, spatial planning into designing, as well as into objects of everyday use, gives an opportunity of creating such a habitation environment which all users will be able to exploit on the grounds of equal rights. "Universal designing" is the designing of products and elements of the environment in such a way that they may be used by all people in as wide a range as possible, without the need of adaptation or special solutions. "Universal designing" is against all unnecessary and discriminating specific solutions, whether they are directed to individual disabled persons or social groups. Equal status, equal treatment and equal values for everyone - this is the key assumption. "Universal designing" emphasises the fact that all buildings, products and other elements of the habitation environment should be designed in such a way that everyone can use them: children, elderly people, people of different capabilities and possibilities, fully capable and disabled. The ideal which should be aspired to, is the situation when all people have the same potentialities of taking part in different spheres of life: learning, working and the spending of free time.