The Castle Manor of the President of the Republic of Poland in Wisła and Tugendhat villa in Brno - two contradictory formulae of prestige in the architecture of interwar avant-garde

The paper is a comparative analysis of two outstanding architectural achievements - the Castle Manor of the President of the Republic of Poland in Wisła, by Adolf Szyszko Bohusz and Tugendhat Villa in Brno, by Mies van der Rohe. The objective of such comparison is to show the wide scope of shades and nuances of those architectural masterpieces as well as fine art which by its very programme was assumed as uniform. So different in their appearance, both projects were denied by the brown and red totalitarianism. The Nazi notion of "degraded art" marked Tugendhat Villa while the manor in Wisła was regarded as the product of capitalist exploiters and enemies to the people. Throughout the post-war decades both buildings were used regardless their artistic values. The villa used to accommodate the stables, a dancing school and an outpatient clinic, the manor in Wisła served as a penal institution and a holiday resort. In 1993 the villa was granted the status of a museum and a monument of national culture and placed on the UNESCO list of cultural heritage. The president's castle was renovated in 2006 to regain its function of the manor of the head of the state.

---

W artykule dokonano analizy porównawczej dwóch wybitnych dokonań architektonicznych - Zamku Prezydenta RP w Wiśle, autorstwa Adolfa Szyszko Bohusza i willi Tugendhat w Brnie Morawskim, autorstwa Mięsa van der Rohe. Porównanie to ma na celu pokazanie wielorakości odcieni i niuansów tej architektury i sztuki, która uchodzi za programowo jednolitą. Te dwa tak odmienne dzieła byty negowane, w okresach rządów totalitarnych. Nazistowskie hasto "sztuki zdegradowanej" przystawało do willi Tugendhat, natomiast zamek w Wiśle uznano za wykwit kapitalistycznych wyzyskiwaczy i wrogów ludu. Przez dziesięciolecia powojenne obydwa budynki były wykorzystywane z pominięciem ich wartości artystycznych - w willi znajdowały się stajnie, szkoła rytmiki i ośrodek leczniczy, zamek wiślański był natomiast miejscem odosobnienia i zwykłym domem wczasowym. W 1993 willa otrzymała status muzeum, narodowego pomnika kultury i została wpisana na listę dziedzictwa kultury UNESCO. Zamek prezydenta został w 2006 roku zmodernizowany i ponownie pełni pierwotną funkcję rezydencji głowy państwa.