The work is composed of two parts, opened with Introduction and ended with Final remarks. In the Introduction is presented an analysis of some contemporary socio-economic and political processes, in particular - of globalisation. Some cultural phenomena, and among them - post-modernism, are debated, either. In this framework, the present-day situation of philosophy is being discussed. Conclusion of this discussion is following: In the ongoing transformations, philosophy has a considerable role to play. Whether it will actualy do depends on meeting several conditions. Philosophy should be as profound and comprehensive as it had been in the times of say Plato or St. Thomas. On the order hand, it should not to neglect the criticism expressed in the modern and post-modern tomes by many thinkers, from Hume to Lyotard, say. The idea of meta-philosophy is conceived of as a means to "synthesize" these two, often viewed as incompatibile, traditions. The first part of the book presents the author's idea of meta-philosophy. This presentation is composed of four steps. In the first one, two meanings of the term are distinguished. One of them was precised by M. Lazerowitz. He uses the term "meta-philosophy" as one designating a domain which might also be termed "philosophy of philosophy"; it is made up of studies on philosophy as linguistic, cultural, social or psyhological phenomenon. "Meta-philosophy", in the sense constitutive for the present work, is to designate not a special field of philosophical investigations, but - a special method. In brief, meta-philosophy is about Being, Truth, Good... - as philosophy has always been; yet, it is not to offer the image of Being... etc. (thus, it is not to be fundamentalist, prophetic etc. ) but - to provide a set of possible images of Being. In the second step, several motives for constructing meta-philosophy are presented. Meta-philosophy should contribute to understanding philosophies (hermenautic motive) and to understanding their history (historiographical/historisophical). In the next step, some philosophical assumptions of the idea of meta-philosophy are being considered. This part is ended with a chapter in which a historical context - composed of philosophical roots (Leibnitz, Hartmann, Ingarden...), analogies in science (Riemann's and Klein's ideas in geometry, some cosmological ideas...) and inspirations in art (Lem, Eco...) - is scetched. The second part is devoted to meta-anthropology. Viewed in the context of the first part, its tasks are double. Firstly, the outline of meta-anthropology is demonstrate an instance of practical application of the idea of meta-philosophy; this instance is to offer an additional, 'ostensive' characteristic of the this concept. In the next chapter, the main ideas of humanistic interpretations (knows also as rational-choise theory) are presented and commented upon. The last, seventh, chapter presents a 'topography' of the 'space of antropologies'. In this chapter antropologies are conceived as alternative theories concerning determinants of human action. Final remarks are composed of three parts. In the first one, metaphilosophy is discussed in the antropolgical framework. In particular, the concepts of (cognitive) risk and freedom are applied to an analysis of some epistemological orientations. Anagenda of further works in the domain of meta-anthropology is outlined in the second part. Some remarks on relations between anthropology and metaphysics are made; a tentative analysis of various possible meanings of antropocentrism is among them. In the last, third part some political-philosophical declarations are made. Having returned in a way to his starting point, author ends his work.
Praca składa się z dwóch części; jest poprzedzona wprowadzeniem i zamknięta uwagami końcowymi. We wprowadzeniu przedstawiona jest analiza pewnych współczesnych procesów społeczno-ekonomicznych i politycznych, a w szczególności - globalizacji. Na ich tle autor omawia pewne współczesne zjawiska kulturowe, a wśród nich - postmodernizm. W tym kontekście podejmuje kwestię położenia, w jakim znajduje się współcześnie filozofia. Rozważania te prowadzą do następujących wniosków: Filozofia ma do odegrania w zachodzących transformacjach istotną rolę. To, czy ją rzeczywistości spełni, zależy od wielu warunków. Warunki te można byłoby sformułować następująco: z jednej strony, filozofia powinna być tak głęboka i wszechstronna jak w czasach, powiedzmy, Platona czy św. Tomasza. Z drugiej strony jednak, nie powinna lekceważyć krytyki wyrażanej w czasach nowożytnych i postnowożytnych przez wielu myślicieli, powiedzmy, od Hume'a po Lyotarda. Oznaczałoby to, że potrzebna jest swego rodzaju syntezy tych dwóch, często uznawanych za niezgodne, tradycji. Metafilozofia pomyślana została jako narzędzie, za pomocą którego można byłoby podjąć próbę dokonywania takiej syntezy. Pierwsza część przedstawia ideę meta-filozofii, sformułowaną przez autora książki. Prezentacja ta dokonana jest w czterech krokach. W pierwszym, zostają odróżnione dwa znaczenia tytułowego terminu. Jedno z tych znaczeń sprecyzowane zostało przez M. Lazerowitza, która używa terminu "metafilozofia" jako desygnującego dziedzinę, dla której nazwa "filozofia filozofii" byłaby także właściwą; obejmuje ona badania nad filozofią jako zjawiskiem lingwistycznym, kulturowym, społecznym, czy psychologicznym. "meta-filozofia", w drugim - konstytutywnym dla niniejszej książki - sensie ma natomiast desygnować nie szczególną dziedzinę dociekań filozoficznych, lecz- szczególną metodę. Ujmując rzecz zwięźle - meta-filozofia zajmuje się Bytem, Prawdą, Dobrem... - tak, jak to zawsze filozofia czyniła; nie oferuje jednak jedynego ("właściwego", "słusznego", "prawdziwego"...) obrazu Bytu... itd. (nie jest więc fundamentalistyczna, profetyczna itd. ) lecz przedstawia i analizuje - zbiór możliwych obrazów Bytu... W drugim kroku, przedstawione są motywy, skłaniające do konstruowania meta-filozofii. W kolejnym kroku, autor podaje pod rozwagę niektóre filozoficzne założenia idei meta-filozofii. Część pierwszą książki zamyka rozdział poświecony historycznym kontekstom idei meta-filozofii - jej filozoficznym korzeniom (Leibnitz, Hartmann, Ingarden...), analogiom w nauce (idee Riemanna i Kleina w geometrii, pewne koncepcje kosmologiczne...) i inspiracjom z dziedziny sztuki (Lem, Eco...). W kolejnym rozdziale części drugiej przedstawione i skomentowane są główne idee tzw. interpretacji humanistycznej (znanej także jako teoria wyborów racjonalnych). Kolejne rozdziały korzystają z metafory lingwistyczno-semiotycznej. Dowolne działanie traktowane jest jako posiadające pewną formalną strukturę oraz treść; jest też w pewien sposób wykonane (posiada własności pragmatyczne). Rozdział ostatni siódmy, przedstawia "topografię" pewnej "przestrzeni teorii antropologicznych". Poszczególne antropologie traktowane są jako alternatywne teorie dotyczące determinantu ludzkiego działania. Książkę zamykają uwagi końcowe, składające się z trzech punktów. W pierwszym z nich rozważa się meta-filozofię w kontekście antropologicznym. W szczególności, do analizy pewnych orientacji epistemologicznych zastosowane są pojęcia ryzyka i wolności. Program dalszych prac w zakresie meta-antropologii naszkicowany jest w punkcie drugim. Obejmuje on też pewne uwagi dotyczące relacji między antropologią a metafizyką; jest też przeprowadzona analiza różnych sensów kategorii "antropocentryzmu". W ostatnim trzecim punkcie autor deklaruje swoje przekonania filozoficzno-polityczne i w ten sposób, powracając do punktu wyjścia, kończy tę pracę.
