Tytuł pozycji:
Size estimation and protection of the areas supplying radon to groundwater intakes
The paper characterises the method of estimating the size of the areas supplying radon to radon groundwater intakes. It is presented on the example of the intakes of radon groundwaters and radon acidulous waters of Lądek Zdrój, Świeradów Zdrój and Kowary. The results of appropriate calculations prove that the volume of rocks supplying radon to the groundwaters of particular intakes oscillates from over ten to several hundred thousand cubic metres. Considering the depth of the zone where radon saturation of these waters takes place, the area supplying this gas to particular intakes varies from several hundred to several thousand square metres. The largest areas of radon-222 supply are characteristic of the most discharge springs, while the smallest ones belong to the springs of low discharge, especially the intakes of groundwater mixture, where only one component supplies large quantities of radon-222. The recharge areas of groundwaters in which radon is dissolved are usually quite remote from the intakes and are not identical with the areas supplying these waters with radon-222. Currently, it seems to be important to extend slightly the existing zones of direct protection of the intakes, which could entirely safeguard the reserves of radon-222 through the protection of natural effective rock porosity in the area supplying the intakes with this gas.
W pracy scharakteryzowano metodę szacowania wielkości obszarów zasilania radonem ujęć podziemnych wód radonowych. Jako przykładowe wybrano ujęcie wód radonowych i szczaw radonowych Lądka Zdroju, Świeradowa Zdroju i Kowar. W wyniku przeprowadzonych obliczeń wykazano, że objętość skał zasilających radonem wody podziemne poszczególnych ujęć waha się w granicach od kilkunastu do kilkuset tysięcy metrów sześciennych. Po uwzględnieniu głębokości strefy nasycenia tych wód radonem obszar zasilania ujęć tym gazem ma powierzchnię od kilkuset do kilku tysięcy metrów kwadratowych. Największymi obszarami zasilania radonem-222 charakteryzują się ujęcia o najwyższej wydajności, najmniejszymi zaś ujęcia o niewielkich wydajnościach, a zwłaszcza ujęcia mieszaniny wód podziemnych, z których tylko jedna składowa dostarcza znacznych ilości radonu-222. Obszary zasilania wód podziemnych, w których rozpuszcza się radon, leżą z reguły w znacznej odległości od ujęć i nie pokrywają się z obszarami zasilania ujęć tych wód w radon-222. Obecnie istotne wydaje się niewielkie rozszerzenie istniejących stref bezpośredniej ochrony ujęć, które to strefy w zupełności zabezpieczyłyby zasoby radonu-222 poprzez ochronę naturalnej porowatości efektywnej skał w obszarze zasilania ujęć tym gazem.
Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).
