Charakterystyka czasoprzestrzennej zmienności chemizmu wód zmineralizowanych antykliny iwonickiej

W obrębie antykliny iwonickiej wody zmineralizowane występują we wszystkich czterech poziomach piaskowca ciężkowickiego oraz w piaskowcu czarnorzeckim. Wody te zasadniczo należą do dwóch typów hydrogeochemicznych: Cl-HCO3-Na oraz HCO3-Cl-Na. Ze względu na współwystępowanie z ropą naftową są one wzbogacone w jod i brom oraz zubożone w siarczany. Na podstawie kilkudziesięcioletnich serii obserwacyjnych, dotyczących chemizmu tych wód w ujęciach (źródłach i odwiertach) eksploatowanych przez uzdrowiska w Rymanowie i Iwoniczu pokazano zmienność ich chemizmu w czasie i przestrzeni. Tendencję spadkową w czasie wykazuje przede wszystkim mineralizacja ogólna. Wahania mineralizacji są bezpośrednim wynikiem zmian zawartości dominujących jonów jak: Cl-, Na+, HCO3-. Największą stabilność w czasie wykazują jony HCO3-, co przy znacznych wahaniach zawartości jonów Cl- prowadzi do krótkotrwałych zmian typu hydrogeochemicznego wody. Mineralizacja ogólna rozpatrywanych wód wykazuje tendencję wzrostową wraz z głębokością a zaburzenia tej tendencji najprawdopodobniej wskazują na dopływy wód atmosferycznych. W kierunku wschodnim wzrasta udział wód typu HCO3-Cl-Na, zmniejsza się zawartość jonów Cl- oraz spada wielkość mineralizacji. Skomplikowane warunki geologiczne i hydrogeologiczne zasadniczo wpływają na stabilność składu chemicznego w czasie i jego zróżnicowanie w przestrzeni.

---

In the Iwonicz anticline mineralized groundwaters occur in all four series of the Ciężkowice sandstone and the Czarnorzeki sandstone. They belong to two hydrogeochemical classes: Cl-HCO3-Na and HCO3-Cl-Na. Both of them reveal enrichment in bromine and iodine, and depletion in sulfates, which is typical for oil-associated waters. Based on archival data derived from many-years ’records of chemical composition of these waters, description of their mineralization and its temporal and spatial variabil¬ity is presented. A decreased temporal trend is highlighted by TDS (total dissolved solids). Variations in TDS results from changes in the content of major ions, namely Cl-, Na+, HCO3. The highest temporal stability is determined by HCO3 ions, which sometimes leads to short-term changes in the hydrogeochemical type of water due to considerable fluctuations in the content of Cli ons. There is a general increase of TDS with depth; exceptions from this trend (noticeable in some wells) seem to evidence a meteoric water inflow. An increase in the contribution of HCO3-Cl-Na type of eastward, a decrease of Cl-ion content, and a drop of TDS values can be observed. A complex geological and hydrogeological setting considerably affects both temporal chemical stability and spatial variability of the waters examined.