Niezwykle gorące miesiące i sezony letnie w Europie Środkowej i Wschodniej (1951-2010). Część I. Niezwykle gorące miesiące letnie

W artykule określono częstość i zasięg niezwykle gorących miesięcy (NGM) i całych okresów letnich (VI-VIII – NGL) w Europie Środkowej i Wschodniej oraz dokonano ich charakterystyki termicznej. Podstawą opracowania są wartości średnie miesięczne temperatury powietrza z 59 stacji meteorologicznych z obszaru 45-60oN i 15-65oE z lat 1951-2010. Za NGM i NGL przyjęto te, w których średnia temperatura przekroczyła odpowiednią średnią wieloletnią przynajmniej o 2 odchylenia standardowe (t≥t_śr.+2σ). Część I opracowania dotyczy miesięcy (NGM). W latach 1951-2010 na wydzielonym obszarze wystąpiło 47 NGM, które obejmowały różne obszary tak pod względem położenia, jak i wielkości. Spośród 47 NGM 15 było tylko na 1-2 stacjach. Największy zasięg miały w 2010 r. w Rosji – w lipcu (36 stacji) i sierpniu (34), w sierpniu 2007 (25),sierpniu 1972 (19), czerwcu 1999 (19) i sierpniu 1992 (17 stacji) (tab. 2). NGM najrzadziej występowały w 10-leciu 1961-1970 (tylko 2); na pierwszą połowę 60-lecia przypadło ich 14. Częstość NGM zaczęła wzrastać po roku 1990. W latach 1991-2000 było ich 11, 2001-2010 – 15. Najgorętszymi miesiącami były lipiec i sierpień 2010, sierpień 2003 i sierpień 1972. W najgorętszych NGM średnia temperatura była zwykle wyższa od średniej wieloletniej (tzn. anomalia) o 3-5C, a nawet do 5-6C.

---

The study determined the frequency, extent and thermal characteristics of exceptionally hot summer months (EHM) and summer seasons (EHS, June-August) in Central and Eastern Europe. Average monthly air temperature data was sourced from 59 weather stations located within an area defined by the coordinates 45-60oN and 15-65oE covering the years 1951-2010. EHM and EHS were defined as periods when the average temperature exceeded the long-term average by at least two standard deviations (t≥t_śr.+2σ). The study was divided into two parts, the first of which focuses on exceptionally hot months (EHM). During the period 1951-2010, the study area experienced 47 EHMs with a wide variety of geographical coverage and intensity. Fifteen EHMs were recorded at just 1-2 stations, but the record geographic coverage was far larger, including June (36 stations) and August 2010 (34), August 2007 (25), August 1972 (19), June 1999 (19) and August 1992 (17), all in Russia (Tab. 2). EHMs were the least frequent in the decade 1961-1970 (just 2 months) and the fi rst half of the 60-year study period only had 14. Their frequency began to increase after 1990: there were 11 during 1991-2000 and 15 during 2001-2010. The hottest months of the period included July and August 2010, August 2003 and August 1972. The average air temperature of the hottest EHMs was normally higher than the long-term average (i.e. an anomaly) by 3-5C to 5-6C.