Влияние техногенных факторов на русловые процессы на участке р. Оби ГЭС – устье р. Томи

W pracy na przykładzie odcinka rzeki Ob przeanalizowano problem wpływu hydroelektrowni (GES) na procesy korytowe. Do badań wybrano fragment koryta uregulowanego w 1959 roku, który zlokalizowany jest poniżej zapory w Nowosybirsku. Najważniejsze skutki użytkowania stopnia wodnego to: pogłębianie się dna na skutek procesu erozji wgłębnej z jednoczesnym zmniejszaniem się spadku dna i zwierciadła wody, a także zmiany koryta z roztokowo-anastomozującego na prostoliniowe. Wskutek zmian w morfologii doszło do znacznego pogorszenia się warunków żeglugowych poniżej zbiornika, przy jednoczesnym tworzeniu się lokalnych plos o głębokości 12 m. Proces erozji wgłębnej potęgowały prace bagrownicze, które uległy znacznej redukcji po 1990 roku. Pogorszenie warunków żeglugowych zwiększa dodatkowo reżim hydrologiczny podporządkowany pracy hydroelektrowni. W pracy podano też przyczyny złego projektowania zbiorników. Najważniejszą jest nieznajomość procesów korytowych, a w szczególności konsekwencji prowadzonych prac bagrowniczych. Prace te powinny być powiązane z zapewnieniem bezpieczeństwa hydrologicznego oraz minimalnego wpływu na środowisko.

---

The article seeks to analyse the impact exerted by the hydro power plant (GES) on fluvial processes, using the example of a reach of the Ob river. The reach selected for the purpose of the study was regulated in 1959 and is located below the Novosibirsk dam. The most significant consequences of dam operation include: deepening of the channel as a result of bed erosions, decrease of bed and water surface slope, as well as channel transformation from braided-anastomosing to straight. Due to the changes in morphology, navigation conditions below the dam clearly deteriorated, while local 12 m deep pools were formed. The process of bed erosion was further strengthened by dredging, which was markedly limited after 1990. Navigation conditions are adversely affected by the morphological conditions resulting from the operation of the hydro power plant. Moreover, the article attempts to explain why reservoirs are poorly planned, the most important factor being insufficient knowledge of fluvial processes, in particular of dredging consequences. Such works should be conducted bearing in mind hydrological security and exert possibly minimal influence on the environment.