Secondary bismuth and tellurium minerals from Rędziny (SW Poland)

In the dolostone quarry at Rędziny (Rudawy Janowickie Range, Lower Silesia, SW Poland) a set of secondary bismuth and tellurium minerals have recently been found. The presence of bismite Bi2O3, bismutite (BiO)2CO3, eulytite Bi4(SiO4)3, pingguite Bi6Te2O13 and tellurite TeO2 was detected by X-ray powder diffraction and/or electron microprobe methods. These minerals were formed as a result of progressive weathering of native bismuth and a bismuth sulphotelluride - joseite Bi4TeS2. The mutual genetic relations among the minerals have revealed that native bismuth is the predecessor of bismite and younger bismuthite. Pingguite is the first oxidation product of joseite, while eulytite and tellurite represent more advanced stage of this process.

---

W kamieniołomie marmurów dolomitycznych w Rędzinach (Rudawy Janowickie) natrafiono na mineralizację bizmutowo-tellurkową reprezentowaną przez duże skupienie bizmutu rodzimego oraz siarczkotellurki bizmutu: joseit i protojoseit. Minerałom tym towarzyszyła parageneza opisanych w pracy rzadkich minerałów wietrzeniowych. Skupienia bizmutu rodzimego były pokryte na powierzchni milimetrowej grubości ciemnoszara skorupą zbudowaną z czystego bizmitu Bi2O3 tworzącego zbitą warstwę osłaniającą metal przed dalszym utlenianiem. Na powierzchni skorupy bizmitu sporadycznie spotyka się drobne, igiełkowe kryształy szarożółtego bizmutytu (BiO)2CO3. W produktach wietrzenia joseitu można znaleźć jasnozielone sferolityczne skupienia eulytynu Bi4(SiO4)3, wyjątkowo także widoczne pod mikroskopem czworościenne kryształy tego minerału. Obrazy BSE pokazują, że początkowym produktem utleniania joseitu jest wtórny minerał, którego skład chemiczny odpowiada pingguitowi Bi6Te2O13- rzadkiemu tellurynowi bizmutu znanemu dotąd tylko z miejsca odkrycia w 1994 roku w Chinach. Zaawansowany proces wietrzenia joseitu prowadzi do geochemicznego rozdzielenia bizmutu i telluru, co skutkuje krystalizacją eulytynu i pojawieniem się drobnych, jedwabiście białych igiełek tellurytu TeO2.