Tytuł pozycji:
Współczesne zmiany zlodzenia Bałtyku a cyrkulacja atmosferyczna
W artykule przedstawiono szereg statystyk odzwierciedlających znaczącą redukcję zlodzenia Bałtyku po 1988 roku. Średnia wartość maksymalnych rocznych wielkości zlodzenia (MIE) zmniejszyła się o ponad 1/3 w porównaniu ze średnią z poprzednich lat. Powstał „nowy”, leptokurtyczny rozkład częstości wskaźnika zlodzenia, uwidaczniający koncentrację wskaźnika MIE w pobliżu niskich wartości i niewielką jego zmienność. Zmalały, bądź w ogóle zanikły przypadki występowania całkowitego lub bliskiego całkowitemu zlodzenia morza. Udokumentowano ponadto istotny wpływ strefowej cyrkulacji atmosferycznej na wielkość zlodzenia. Wraz ze wzrostem indeksu NAO i wzrostem frekwencji makroform cyrkulacji strefowej W zmniejsza się zlodzenie Bałtyku. Wskaźnik zlodzenia MIE koreluje ze zmianami wskaźników cyrkulacji strefowej, wykazuje też istotną zbieżność z charakterem jej zmian z roku na rok, tj. wzrostom intensywności cyrkulacji strefowej w większości przypadków odpowiadają spadki wielkości zlodzenia i odwrotnie – wraz z osłabieniem cyrkulacji strefowej w tym samym roku następują przyrosty zlodzenia. Zmiany z roku na rok MIE i NAO charakteryzuje znacząca negatywna zbieżność. W opracowaniu zaprezentowano pogląd, że przemiany warunków cyrkulacyjnych nad Atlantykiem Północnym i Europą w XX/XXI wieku, w tym rozwój Bruzdy Barentso-Karskiej, odzwierciedlają tendencję, według której cały system stref cyrkulacyjnych przemieszcza się ku północy zgodnie z oczekiwanymi skutkami globalnego ocieplenia klimatu.
The article presents several statistics reflecting a significant reduction in the ice cover of the Baltic Sea after 1988. The average value of maximum annual ice amounts (MIE) decreased by more than 1/3 compared to the average of previous years. A „new”, leptokurtic distribution of the frequency of the ice index was created, revealing the concentration of the MIE index near low values and its small variability, and the occurrence of ice close to the state of complete sea ice cover decreased or disappeared altogether. A significant impact of zonal atmospheric circulation on the amount of ice cover has been documented. As the NAO index increases and the frequency of W zonal circulation macroforms increases, the ice cover of the Baltic Sea decreases. The MIE icing index correlates with changes in the zonal circulation indices, and also shows significant convergence with the nature of its changes from year to year – increases in the intensity of zonal circulation in most cases corresponds to decreases in the amount of ice, and vice versa – as the zonal circulation weakens in the same year, there are increases in icing. Year-to-year changes in MIE and NAO are characterized by significant negative convergence. The study presents the view that changes in circulation conditions over the North Atlantic and Europe in the 20th/21st century, including the development of the Barents-Kara Trough, reflect the tendency according to which the entire system of circulation zones is moving northwards, in line with the expected effects of global climate warming.
Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki (2025).
