Architektura przyrostowa i problemy naśladownictwa nieformalnych rozwiązań architektonicznych

Osiągnięcia architektury Ameryki Południowej początku XXI w. postawiły architektów tego kontynentu w światowej czołówce w zakresie innowacyjnych i nieortodoksyjnych rozwiązań projektowych. W zasadzie „przyrostowości” (ang. incrementality) wielu widzi podstawy nowych, społecznie zrównoważonych metod projektowania dla architektury przyszłości. Celem artykułu jest analiza przydatności i uniwersalności centralnej cechy niektórych najbardziej docenianych projektów „przyrostowych”, jaką jest umiejętne wprowadzenie procesów nieformalnych (m.in. partycypacji) w silnie sformalizowany i zinstytucjonalizowany proces projektowy. Do analizy projektów i ich szerokiego kontekstu zastosowany jest aparat pojęciowy zapożyczony z teorii postmodernizmu w architekturze i sztuce (szczególnie prac Christophera Alexandra i George’a Dickiego). Pozwala on wyróżnić podobieństwa i fundamentalne różnice między kulturami architektonicznymi oraz przybliżyć odpowiedź na pytanie o możliwość naśladownictwa projektów powstałych w zupełnie innych kulturach w kontekście polskim i europejskim.

---

The achievements of South American architecture of the early twenty-first century have put the architects of this continent at the forefront in the field of innovative and unorthodox design solutions. Many see the basics of new, socially sustainable design methods for the architecture of the future in the principle of incrementality. The purpose of the paper is to analyse the usefulness and universality of the central feature of some of the most appreciated incremental projects, which is the skilful introduction of informal processes (including participation) into a highly formalised and institutionalised design environment. To analyse the projects and their broad context, a conceptual apparatus was used, as applied in the theory of Postmodernism in architecture and art (especially the works of Christopher Alexander and George Dickie). It allows to highlight similarities and fundamental differences between architectural cultures and to take a step closer to answer the question of the possibility of imitating designs created in completely different cultures in the Polish and European context.