Pawilon Rezerwatu Archeologicznego Kultury Łużyckiej w Częstochowie‑Rakowie – studium przypadku

Artykuł przedstawia historię, unikatową architekturę oraz obecny stan Rezerwatu Archeologicznego w Częstochowie-Rakowie. Zlokalizowany w miejscu odkrycia jednego z największych cmentarzysk kultury łużyckiej (750−600 p.n.e.), rezerwat został otwarty w 1965 roku jako pierwsze muzeum in situ w Polsce. Autorem pierwotnego projektu pawilonu wy-stawienniczego był Włodzimierz Ściegienny, który w wyjątkowy i wielowymiarowy sposób podszedł do powierzonego mu zadania. Pawilon wyróżniał się nowatorskimi rozwiązaniami konstrukcyjnymi, unikalną mozaiką oraz aranżacją przestrzeni. Pomimo historycznej i artystycznej wartości, w 2001 roku budynek został przebudowany, co doprowadziło do zatracenia jego oryginalnej formy. Artykuł dokumentuje utracony projekt Ściegiennego, podkreślając jego znaczenie dla polskiej kultury i historii XX wieku.

---

This article presents the history, unique architecture and current status of the Archaeological Reserve in Częstochowa-Raków. Located at the site of the discovery of one of the largest cemeteries of the Lusatian culture (750−600 BC), the reserve was opened in 1965 as the first in situ museum in Poland. The author of the original design of the exhibition pavil-ion was Włodzimierz Ściegienny, who approached his task in a unique and multifaceted way. The pavilion stood out for its innovative structural solutions, unique mosaics and space arrangement. Despite its historical and artistic value, the building was remodelled in 2001, resulting in the loss of its original form. The article documents the lost project of Ściegienny, highlighting its significance for Polish culture and the history of the 20th century.