Ratzinger on Modern Culture, Truth and Conscience

„Dobra Nowina do pewnego stopnia zakłada kulturę; nigdy jej nie zastępuje, ale odciska na niej swoje piętno” (Joseph Ratzinger). Teza ta zostaje potwierdzona, gdy bada się ogólnie rolę kultury w refleksji teologicznej, jak też w szczególności wpływ Ewangelii na kulturę (wartości, instytucje, a przede wszystkim język społeczeństwa). Ratzinger analizuje interakcję kultury, która zawsze pozostaje partykularna, z uniwersalną prawdą Objawienia, zakotwiczonego ze swej strony w partykularnej kulturze. Spotkanie pomiędzy kulturą i Ewangelią jest możliwe dzięki roli, jaką pełni sumienie w poznaniu prawdy, przez co przekracza granice kultury. Ratzinger rozumie sumienie w pierwszym rzędzie nie jako akt sądzenia, ale jako ontologiczne uwarunkowanie tegoż aktu, tzn. jako zdolność i egzystencjalną możność poznania prawdy i dobra. Nie jest ono sprawą prywatną, ale ma głębokie polityczne i kulturowe konsekwencje. Sumienie, jak wszystkie ludzkie sprawy, nie działa w próżni, ale w kontekście osobistej siatki kulturowej, która jest zawsze ambiwalentna. Wszystkie kultury potrzebują ewangelizacji, ale ewangelizacja współczesnej kultury Zachodu wiąże się ze szczególnymi problemami ze względu na to, że kultura ta sama w sobie stanowi produkt uboczny chrześcijaństwa. Charakterystyczne jest dla niej zjawisko modernizmu, którego pochodzenie musi zostać uwzględnione, aby spotkanie z tą kulturą miało być owocne. Centralnym jej objawem jest agnostycyzm, czyli praktyczna negacja istnienia Boga. Jeżeli jednak nie ma Boga, to czy Jego głos może rozbrzmiewać w ludzkim sercu? Czy ta misja jest możliwa?