POLISEMIA KRZYŻA W PRAKTYKACH SPOŁECZEŃSTWA POLSKIEGO Socjologiczna analiza symboli centralnych w procesach i praktykach społecznych – wprowadzenie

W dwóch ostatnich dekadach w Polsce obserwujemy liczne kontrowersje i konflikty dotyczące obecności wartości i symboli religijnych w sferze publicznej. Stały się one dla nasinspiracją do podjęcia teoretycznych rozważań dotyczących udziału symboli w procesach podtrzymywania i zmiany porządku społecznego oraz warunków adekwatnej socjologicznej analizy symboli i konfliktów symbolicznych. W artykule przedstawiamy użytecznąanalitycznie koncepcję symbolu (Ricouer, Turner, Łotman), który pełni aktywną funkcję w procesach integracji i transformacji kultury. Szczególną uwagę poświęcamy symbolom kluczowym (Ortner, Turner, Łotman), ich typologii oraz umiejscowieniu i udziałowi w dynamice symbolicznych centrów współczesnych społeczeństw (Shils, Alexander), a także zasadom badania ich użycia w procesach tworzenia tożsamości i strategicznych działaniach performatywnych o charakterze rytualnym. Przedstawioną metodologiczno-teoretyczną koncepcję stosujemy do wstępnej analizy konfliktów dotyczących krzyża jako symbolu centralnego w pluralistycznych, postchrześcijańskich społeczeństwach. Artykuł przedstawia zastosowanie pojęcia „symbol kardynalny” (key symbol) w antropologii. Analizuje zjawiska, którym nadaje się lub można nadać status symbolu kardynalnegow analizach kulturowych, kategoryzując je zgodnie z ich podstawowym sposobem funkcjonowania w sferze myślenia i działania.