Social Function and Value Capture: Do they or should they have a Role to Play in Polish Land Development Regulation

Niniejszy artykuł prezentuje poglądy na temat wspierania interesu publicznego przez regulacje dotyczące prywatnych podmiotów w kontekście zagospodarowania przestrzennego. Amerykańscy współautorzy artykułu zaznaczyli, że w wielu południowoamerykańskich i europejskich krajach koncepcje społecznej funkcji własności oraz „value capture” odgrywają główną rolę w rządowych regulacjach zagospodarowania przestrzennego. W USA żadne z tych pojęć nie jest powszechnie używane, lecz koncepcja „value capture” jest implementowana przez opłaty zwane „impact fees”, które zobowiązują dewelopera do finansowania infrastruktury. Autorzy amerykańscy stawiają pytanie, czy wspomniane wyżej teorie są obecnie realizowane w Polsce. Polski autor wyjaśnia, że obecne podejście do teorii funkcji społecznej jest uwarunkowane doświadczeniami Polski z czasów komunizmu, kiedy własność państwowa była szczególnie chroniona w stosunku do własności prywatnej. Po upadku komunizmu ten podział zanikł, a własność prywatna otrzymała znaczną ochronę jako filar nowego systemu gospodarczego. Mimo tej teoretycznej akceptacji funkcji społecznej doktryna “nienaruszalności” Prawa własności silnie wpływa na politykę i ustawodawstwo. Polski autor zauważa, że nie ma obecnie dość woli politycznej w Polsce do wprowadzenia tzw. impact fees.